با یک مشاهده ساده می‌توانیم متوجه تفاوت رنگ، شکل و اندازه جای زخم‌ها شویم. بعضی از اسکارها به شکل تو رفته و بعضی‌ها به شکل برجسته هستند. بعضی‌ها قرمز و ملتهب و بعضی از زخم‌ها هم از خود، اسکار سفید به جا می‌گذارند. ما در مقاله قبلی به شکل کامل درباره اسکارهای فرورفته توضیح دادیم و دلیل به وجود آمدن آن‌ها و راه درمان این نوع اسکار را کامل توضیح دادیم. حالا در این مقاله قصد داریم به سراغ اسکار هایپرتروفیک یا اسکار برجسته و بیرون زده برویم. دلایل به وجود آمدن این اسکار، راه درمان و عوامل پیشگیری کننده از به وجود آمدن این نوع اسکار را توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.
هیپرتروفیک یعنی چه
اسکار های هایپرتروفیک نوعی از جای زخم هستند که برجسته، قرمز و ضخیم هستند. این اسکارها در محل زخم‌های التیام یافته پوست ایجاد می‌شوند، اما بزرگتر از زخم اصلی هستند و ممکن است تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از آسیب اولیه به رشد خود ادامه دهند. اما برخلاف اسکار کلوئید از اندازه‌ی خود زخم بزرگتر نمی‌شوند و به ناحیه اطراف زخم سرایت نمی‌کنند.
اسکار های هایپرتروفیک شایع هستند و می‌توانند در هر قسمتی از بدن ایجاد شوند، اما بیشتر در محل‌هایی که تحت کشش یا تنش زیادی هستند، مانند قفسه سینه، پشت و شانه‌ها دیده می‌شوند.
عوامل ایجاد اسکار هیپرتروفیک
اسکار هیپرتروفیک ناشی از تولید بیش از حد کلاژن است، یک پروتئین ساختاری که برای بهبود زخم ضروری است. عدم تعادل در سنتز و تجزیه کلاژن در طول فرآیند بهبودی، منجر به تجمع رشته‌های کلاژن می‌شود و باعث می‌شود که بافت اسکار برجسته و ضخیم شود. عوامل مؤثر در ایجاد اسکار هیپرتروفیک عبارت است از:
- استعداد ژنتیکی: عوامل ژنتیکی در مستعد شدن افراد به ایجاد اسکارهای هیپرتروفیک نقش دارند. برخی از افراد دارای استعداد ژنتیکی هستند که باعث می‌شود پوست آن‌ها مستعد ابتلا به جای زخم بیش از حد باشد.
- نوع و شدت آسیب: اسکارهای هیپرتروفیک اغلب در پاسخ به آسیب های تروماتیک مانند سوختگی، برش های جراحی، بریدگی های عمیق و باز یا آکنه های شدید ایجاد می‌شود. هر چه شدت آسیب بیشتر باشد، احتمال ایجاد اسکار برجسته بیشتر است.
- کشش و حرکت زخم: برخی نواحی از بدن که در معرض تنش یا حرکت مداوم هستند، مانند قفسه سینه، شانه‌ها، یا زانو، بیشتر مستعد ایجاد اسکار هیپرتروفیک هستند. افزایش فشار مکانیکی روی زخم در حال ترمیم می‌تواند به شکل گیری غیر طبیعی اسکار کمک کند.
- پاسخ التهابی طولانی مدت: یک مرحله التهابی طولانی در طول فرآیند بهبودی می‌تواند منجر به تشکیل اسکار هیپرتروفیک شود. التهاب بیش از حد باعث می‌شود بدن بیش از حد لازم کلاژن تولید کند و در نتیجه بافت اسکار برجسته شود.
- تاخیر در التیام یا عفونت: زخم‌هایی که زمان بیشتری طول می‌کشد تا بهبود یا عفونی شوند، شانس بیشتری برای ایجاد اسکارهای هیپرتروفیک دارند. کندی بهبود یا عوارض در طول فرآیند بهبودی می‌تواند شکل طبیعی اسکار را مختل کند و منجر به ایجاد اسکار غیرطبیعی شود.
- تأثیر سن: کودکان و افراد جوان تمایل بیشتری به ایجاد اسکارهای هیپرتروفیک دارند. تشکیل اسکار در افراد جوان‌تر ممکن است به دلیل ساختارهای پوستی در حال رشد آن‌ها اغراق آمیزتر باشد.
- قومیت: برخی از قومیت‌ها، مانند افرادی که رنگ پوست تیره‌تر دارند، در مقایسه با سایرین، بیشتر مستعد ایجاد اسکار هیپرتروفیک هستند. رنگدانه‌های پوست و عوامل ژنتیکی به واکنش‌های متفاوت به آسیب و تشکیل اسکار بعدی کمک می‌کنند.
تفاوت اسکار آتروفیک و هایپرتروفیک
اسکار آتروفیک، فرورفته، نازک و چروکیده به نظر می‌رسد و رنگ این نوع اسکار ممکن است با پوست اطراف مطابقت داشته باشد یا کمی روشن‌تر یا تیره‌تر باشد. اما اسکار هایپرتروفیک، برجسته، قرمز و ضخیم است. اسکار های برجسته معمولا می‌توانند به رشد خود ادامه بدهند اما از فضای زخم بیرون نمی‌زنند. تفاوت‌های دیگر اسکار آتروفیک و اسکار هایپرتروفیک شامل موارد زیر است:
محل:
- اسکار آتروفیک: بیشتر در محل‌هایی که پوست نازک است، مانند صورت، گردن و سینه دیده می‌شوند.
- اسکار هایپرتروفیک: بیشتر در محل‌هایی که تحت کشش یا تنش زیادی هستند، مانند قفسه سینه، پشت و شانه‌ها دیده می‌شوند.
علت:
- اسکار آتروفیک: زمانی ایجاد می‌شوند که پوست نتواند به درستی بازسازی شود. این می‌تواند به دلیل آکنه، آبله مرغان، سوختگی یا سایر آسیب‌ها باشد.
- اسکار هایپرتروفیک: با تولید بیش از حد کلاژن در طول فرآیند ترمیم زخم مرتبط هستند. علت دقیق این امر مشخص نیست، اما تصور می‌شود که با سابقه خانوادگی، زخم‌های عمیق یا بزرگ و عفونت زخم مرتبط باشد.
تفاوت کلوئید و اسکار هیپرتروفیک
اسکار هیپرتروفیک و کلوئید فرآیندهای پاتولوژیک بسیار مشابهی دارند. طبق تعریف، اسکار هیپرتروفیک فراتر از محل اولیه آسیب گسترش نمی‌یابد، در حالی که کلوئیدها معمولا فراتر از حاشیه‌های زخم اصلی بیرون می‌روند. اسکارهای هیپرتروفیک ممکن است در هر جایی رخ دهد. با این حال، کلوئیدها عمدتا روی لبه گوش، گردن و قفسه سینه تأثیر می‌گذارند.
از شباهت‌های مهم اسکار هیپرتروفیک و کلوئید می‌توان اشاره کرد به:
- هر دو از رشد بیش از حد بافت اسکار تشکیل شده‌اند.
- هر دو می‌توانند برجسته، قرمز، خارش‌دار و دردناک باشند.
- هر دو می‌توانند در هر نقطه از بدن ایجاد شوند، اما بیشتر در نواحی قفسه سینه و پشت دیده می‌شوند.
- معمولا برای درمان این دو نوع اسکار از روش‌های تهاجمی و خشنی استفاده می‌شود. مانند جراحی که برای موارد بدخیم استفاده می‌شود.
راه های درمان اسکار هایپرتروفیک
درک علل اسکار هیپرتروفیک هم برای درمان و هم برای پیشگیری بسیار مهم است. درمان سریع زخم‌ها و استفاده از تکنیک‌های مناسب مراقبت از زخم می‌تواند به حداقل رساندن خطر تشکیل اسکار هیپرتروفیک کمک کند.
برای درمان اسکار هیپرتروفیک، مداخلات پزشکی مانند تزریق استروئید یا درمان‌های لیزری می‌تواند به کاهش ظاهر و اندازه آن کمک کند. در برخی موارد، ممکن است روش‌های جراحی برای اصلاح یا حذف اسکار های هیپرتروفیک در نظر گرفته شود.
تزریق استروئید
- تزریق استروئید نیز یک گزینه درمانی معمول برای درمان اسکار های هایپرتروفیک است.
- کورتیکواستروئیدها با کاهش التهاب و فعالیت سلول های تولید کننده کلاژن در فرآیند ترمیم اسکار عمل می‌کنند.
- در حالی که استروئیدها اندازه اسکار را کاهش می‌دهند، ممکن است با درم ابریژن برای نرم و صاف کردن پوست ترکیب شوند.
- این روش غیرتهاجمی و نسبتا سریع انجام می‌شود.
ژل سیلیکون
- این ژل را می‌توان مستقیما روی اسکار قرار داد تا ظاهر آن را صاف کند.
- ژل سیلیکون را در صورتی که بهترین نتیجه را می‌خواهید، باید روزانه دو بار به مدت ۲ تا ۳ استفاده کنید.
- از ژل سیلیکون می‌توانید برای درمان اسکار برجسته، اسکار مسطح و حتی اسکارهای آتروفیک استفاده کنید.
- این روش با محافظت از زخم در برابر باکتری‌ها و جلوگیری از شکل گیری کلاژن بیش از اندازه می‌تواند از به وجود آمدن اسکار هایپرتروفیک پیشگیری کند.
لیزر درمانی
- از لیزر می‌توان برای از بین بردن بافت اسکار یا تحریک تولید کلاژن طبیعی استفاده کرد.
- انواع مختلفی از لیزر وجود دارد که بسته به نوع و حد و اندازه اسکار متفاوت هستند.
- لیزر درمانی عوارض جانبی احتمالی شامل قرمزی، تورم و کبودی دارد.
جراحی
- در برخی موارد، ممکن است جراحی برای برداشتن اسکار لازم باشد.
- این روش معمولا به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می‌شود، زیرا خطر اسکار اضافی را به همراه دارد.
راه های پیشگیری اسکار هیپرتروفیک
کسانی که در معرض خطر اسکار های هیپرتروفیک هستند، باید اقدامات پیشگیرانه را در طول بهبود زخم در نظر بگیرند. درمان‌های پیشگیرانه می‌تواند شامل فشار درمانی و صفحات ژل سیلیکونی باشد. این فعالیت‌ها می‌تواند با اعمال فشار بر زخم در حال ترمیم، به بهبود ظاهر اسکار و به مدیریت و پیشگیری از اسکار های هیپرتروفیک کمک کند.
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی که می‌توانید برای پیشگیری از به وجود آمدن اسکار برجسته انجام بدهید، مراقبت از زخم است. مخصوصا زخم‌های باز که بیشتر در خطر اسکار هایپرتروفیک هستند. شما باید مراحل بهبودی درمان زخم باز را بدانید.
این مراحل عبارت است از:
- تمیز نگه داشتن زخم
- دستکاری نکردن زخم
- مراقبت از برخورد نکردن زخم با محیط اطراف
- استفاده از کرم ضد آفتاب در مرحله پایانی درمان
مراقبت اسکار هیپرتروفیک
مراقبت از اسکار هیپرتروفیک به این دلیل مهم است که از رشد و بدخیم شدن آن جلوگیری می‌کند، حتی می‌تواند در فرآیند درمان آن تاثیرات بسیاری داشته باشد. نگهداری و مراقبت کردن از اسکار برجسته را می‌توانیم به سه بخش مدیریت التهاب، تمیز نگه داشتن اسکار و انجام یک فعالیت درمانی تقسیم کنیم.
مدیریت التهاب هایپرتروفیک
اسکار هیپرتروفیک می‌تواند حتی بعد از مدتی طولانی بعد از درمان زخم، در صورت تحریک ملتهب شود یا در جای زخم احساس خارش به وجود آورد. التهاب اسکار می‌تواند به وخیم‌تر شدن آن کمک کند و باعث رشد دوباره اسکار شود. فعالیت‌هایی که باید در مدیریت التهاب اسکار انجام بدهید عبارت است از:
- از داروهای ضد التهابی بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن طبق دستورالعمل استفاده کنید.
- هرازگاهی از یک کمپرس سرد در محل زخم استفاده کنید.
- اسکار را در معرض گرما زیاد قرار ندهید. مانند دوش آب گرم، پوشیدن لباس‌های گرم و چسبان
- مراقب باشید اسکار با اجسام خارجی اصطکاک نداشته باشد.
- از رفتارهای خشن مخصوصا در صورت خارش جلوگیری کنید؛ مانند شستشو با لیف حمام و…
تمیز نگه داشتن اسکار هیپرتروفیک
تمیز نگه داشتن اسکار به دلیل بافت به وجود آمده حساس پوستی، بسیار مهم است. تمیزی اسکار هیپرتروفیک هم در کنترل التهاب اسکار و هم در جلوگیری از عفونت و ایحاد حساسیت نقش مهمی دارد. فعالیت‌هایی که می‌توانید برای تمیز نگه داشتن و درمان اسکار هایپرتروفیک انجام بدهید شامل موارد زیر است:
- از فرو رفتن اجسام ریز به داخل اسکار جلوگیری کنید.
- اسکار را از پرز لباس‌های پشمی و پرزدار تمیز نگه دارید.
- هر نوع کثیفی مانند چرب شدن یا مواد شیمیایی مانند رنگ می‌تواند اسکار را تحریک کند.
- اسکار هیپرتروفیک را به صورت تهاجمی نشویید. صابون و آب ولرم همراه با ماساژ آرام کافی است.
انجام یک فعالیت درمانی برای اسکار هایپرتروفیک
در کنار مراقبت‌های بهداشتی از اسکار هایپرتروفیک، مهم است که از یک پروسه درمانی سبک اما موثر پیروی کنید. در مواردی که اسکار بدخیم باشد، شما حتما باید به یک پزشک مراجعه کنید. اما در مورد اسکارهای خوش‌خیم شما می‌توانید از راهکارهای خانگی درمان اسکار استفاده کنید. برای درمان اسکار هایپرتروفیک می‌توانید از یک کرم ترمیم کننده مناسب و معتبر که به راحتی از اینترنت یا داروخانه قابل تهیه است، استفاده کنید:
مزایای استفاده از کرم ترمیم کننده سیکالدرم به صورت زیر است:
- غیرتهاجمی و بدون درد است.
- استفاده از آن آسان است.
- عوارض جانبی ندارد.
- می‌تواند به طور قابل توجهی ظاهر اسکارها را بهبود بخشد.
- حاوی زینک اکساید، پانتول، روغن کاندولا و نیاسینامید است که به ترمیم، تسکین و تحریک پوست بسیار کمک می‌کند.
- افزایش سرعت بازسازی اپیدرم
- محافظت از پوست به واسطه وجود سوکرالفیت
