در دوران کودکی ممکن است رفتارهای پرخطر و پرانرژی ما باعث ایجاد زخم‌هایی روی بدن ما شود. اما ما هیچ‌وقت متوجه نمی‌شویم که این زخم‌ها کی به وجود آمدند و کی از بین رفتند. شاید حتی جای زخم‌ها هم آنقدر کم‌رنگ و کوچک باشند که نخواهیم به آن‌ها اهمیت بدهیم. اما بعضی از اسکارها هستند که ما نمی‌توانیم به راحتی آن‌ها را قبول کنیم. ظاهر بزرگ و برجسته این زخم‌ها همیشه روی پوست مانده‌اند و برای درمان آن نمی‌دانیم که چه کنیم. مقاله امروز سیکالدرم در مورد اسکار کلوئید پوستی است. کلوئید چیست و درمان کلوئید چگونه است؟
چرا کلوئید ایجاد میشود؟
اولین راه برای درمان کلوئید پوستی این است که بدانیم کلوئیدها چگونه و چرا ایجاد می‌شوند. اسکار کلوئید (KELOID) نوعی جای زخم است که به طور غیرطبیعی بزرگ و برجسته میشود. این اسکارها می‌توانند قرمز، صورتی یا بنفش باشند و ظاهری براق داشته باشند. کلوئید های پوستی معمولا از مرز زخم اصلی فراتر می‌روند و به بافت‌های اطراف گسترش می‌یابند و اصطلاحا به آن‌ها فزون‌گوشت هم گفته میشود.
علت ایجاد اسکار کلویید به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که در اثر تولید بیش از حد کلاژن در محل زخم ایجاد میشود. کلاژن پروتئینی است که به ترمیم و تقویت بافت کمک می‌کند. در افراد مبتلا به اسکار کلوئید، فرآیند ترمیم به درستی متوقف نمی‌شود و کلاژن به شکلی اضافی و زائد تولید میشود.
علت های ایجاد کلوئید
همان‌طور که اشاره شد یکی از علت‌های اصلی ایجاد کلوئید پوستی، متوقف نشدن تولید بیش از حد کلاژن در ناحیه زخم است. اما عوامل بسیاری هستند که می‌توانند در این امر دخالت داشته باشند و باعث شوند که بعد از زخم کلوئید ایجاد شود. عوامل خطر ابتلا به اسکار کلویید را می‌توان به شکل زیر معرفی کرد:
- سابقه خانوادگی: اگر سابقه اسکار کلوئید در خانواده شما وجود دارد، احتمال می‌رود که شما هم در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن باشید.
- رنگ پوست تیره: افراد با رنگ پوست تیره بیشتر از افراد با پوست روشن به کلوئید پوستی مبتلا می‌شوند.
- سن: کلویید پوستی در افراد زیر ۳۰ سال شایع‌تر است.
- محل زخم: اسکار کلوئید بیشتر در نواحی پر تحرک مانند مفاصل و روی صورت ایجاد میشود.
- نوع زخم: برخی از انواع زخم‌ها، مانند سوختگی، جای جوش و محل‌های برش جراحی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اسکار کلوئید هستند.
انواع کلوئید چیست؟
اسکار کلوئید را می‌توان براساس محل تشکل، ظاهر و دلیل به وجود آمدن آن‌ها به انواع مختلفی طبقه‌بندی کرد. شناخت نوع کلویید به پزشک کمک می‌کند که بتواند درمان مناسبی برای از بین بردن آن به کار بگیرد. هر کدام از انواع کلوئیدها علائم خاص خود را دارند که در ادامه هم به دو نوع رایج کلویید و هم به علائم کلوئید پوستی اشاره خواهیم کرد.
کلوئید گوش
دلیل نامگذاری کلوئید گوش این است که این اسکار روی لاله گوش یا سایر قسمت‌های گوش ایجاد میشود. آن‌ها اغلب در نتیجه سوراخ کردن گوش یا جراحی گوش ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین علت درمان‌جویان برای درمان کلوئید گوش این است که این افراد بعد از سوراخ کردن یا انجام پیرسینگ، شاهد ایجاد کلویید بوده‌اند.
کلوئید پوستی
کلوئید پوستی، رایج‌ترین نوع کلویید است که می‌تواند در هرجایی از بدن به وجود بیاید. این نوع کلویید اغلب در نتیجه بریدگی، سوختگی و زخم‌های باز ایجاد میشود. زخم‌های عمیق مانند سوراخ شدن، بیماری‌های پوستی که باعث التهاب پوست می‌شوند، زخم‌های ناشی از عمل جراحی و داشتن استعداد ژنتیکی، از عوامل اصلی ایجاد کلوئید پوستی هستند.
علائم کلوئید چیست؟
پژوهشگران و متخصصین علوم زیست پزشکی مایو، یکی از بزرگترین گروه‌های پزشکی در جهان، علائم اسکار کلویید پوستی را به شرح زیر بیان می‌کنند.
یک اسکار کلوئید ممکن است در عرض چند ماه تا چند سال پس از ایجاد آسیب ایجاد شود. علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جای زخم ضخیم و نامنظم است و به طور معمول در لاله گوش، شانه‌ها، گونه‌ها یا وسط قفسه سینه ایجاد میشود.
- پوست ظاهری براق، بدون مو، برآمده دارد و معمولا از مرز زخم بیرون زده است.
- اندازه‌های آن‌ها بسته به اندازه آسیب اصلی و زمانی که رشد کلویید متوقف میشود، متفاوت است.
- بافت کلوئید متنوع است و می‌تواند نرم تا سفت و لاستیکی باشد.
- رنگ آن بسته به رنگ پوست شما، مایل به قرمز، قهوه‌ای یا بنفش است.
- ایجاد خارش می‌کند و می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود.
تفاوت کلوئید و اسکار هیپرتروفیک
اسکارهای کلوئید و هیپرتروفیک هر دو نوعی جای زخم هستند که به طور غیرطبیعی بزرگ و برجسته می‌شوند. با این حال، بین این دو تفاوت‌های کلیدی وجود دارد.
ظاهر:
- اسکارهای کلوئید: معمولا قرمز، صورتی یا بنفش هستند و ظاهری براق دارند. آن‌ها می‌توانند از مرز زخم اصلی فراتر رفته و به بافت‌های اطراف گسترش یابند.
- اسکارهای هیپرتروفیک: معمولا به رنگ قرمز یا قهوه‌ای هستند و ظاهری براق ندارند. آن‌ها در محدوده زخم اصلی باقی می‌مانند و فراتر از آن گسترش نمی‌یابند. در برابر اسکار هیپرتروفیک اسکار های آتروفیک هستند که ظاهر کوچک و تورفته دارند.
علت:
- اسکارهای کلوئید: در اثر تولید بیش از حد کلاژن در محل زخم ایجاد می‌شوند. کلاژن پروتئینی است که به ترمیم و تقویت بافت کمک می‌کند. در افراد مبتلا به اسکار کلویید، فرآیند ترمیم به درستی متوقف نمی‌شود و کلاژن اضافی همچنان تولید میشود.
- اسکارهای هیپرتروفیک: این اسکار هم مانند کلوئید پوستی نیز در اثر تولید بیش از حد کلاژن ایجاد میشود، اما این امر به دلیل التهاب غیرطبیعی در محل زخم است و نه بی‌وقفه بودن تولید کلاژن.
درمان قطعی کلوئید چیست؟
در حال حاضر نمی‌توان گفت که درمان قطعی برای اسکار کلوئید وجود دارد. با این حال، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که می‌تواند به بهبود ظاهر اسکار و کاهش علائم مانند خارش و درد کمک کند.
انتخاب بهترین روش درمانی برای شما به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اندازه، محل و شدت اسکار شما. پزشک شما می‌تواند به شما در ارزیابی گزینه‌های خود و انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند.
برخی از رایج‌ترین روش‌های درمانی اسکار کلوئید عبارت است از:
- تزریق کورتیکواستروئید
- فریز درمانی یا کرایوتراپی
- لیزر درمانی
- جراحی
در ادامه هرکدام از این روش‌ها را همراه با چند روش دیگر توضیح خواهیم داد.
درمان کلوئید گوش با پماد
کلوئید گوش به دلیل تولید بیش از حد کلاژن در محل زخم ایجاد میشود و این اسکارها تمایل دارند بزرگ، برجسته و قرمز یا صورتی باشند. به همین دلیل شاید سخت باشد که برای درمان کلوئید گوش فقط به پماد بسنده کنیم. اما برای کلوئیدهای خوش خیم یا برای مراقبت از زخم و جلوگیری از ایجاد کلوئید، پمادهای درمان کلویید مختلفی می‌توانند کمک کنند:
- ژل سیلیکونی سیکالدرم: این ژل می‌تواند به صاف شدن و نرم شدن اسکار کمک کند و برای اسکار تازه به وجود آمده که دغدغه از بین بردن آن را دارید بسیار موثر عمل می‌کند و باعث درمان و بهبود ظاهر جای زخم میشود.
- کرم کورتیکواستروئید: کورتیکواستروئیدها می‌توانند به کاهش التهاب و کوچک شدن اسکار کمک کنند.
- مهارکننده‌های رشد موضعی: این داروها می‌توانند به کاهش تولید کلاژن در محل زخم کمک کنند.
راه های درمان کلوئید پوستی چیست؟
متخصصین پوست و پزشکان می‌توانند براساس نوع کلویید، پوستی یا گوشتی، اندازه و ظاهر آن، روش درمانی شما را انتخاب کنند. اما بیان این نکته بسیار مهم است که اگر فکر می‌کنید مستعد کلوئید پوستی هستید، باید بعضی از راه‌کارهای پیشگیری از ایجاد کلویید را بدانید و انجام دهید:
- از زخم خود به خوبی مراقبت کنید: تمیز و مرطوب نگه داشتن زخم و استفاده از کرم ترمیم کننده نکات مهمی هستند که باید برای مراقبت از زخم خود انجام دهید.
- مراقب پوست خود باشید: تا می‌توانید از فعالیت‌های آسیب‌زا دوری کنید. در نظر داشته باشید که سوراخ کردن بدن، تتو و حتی صدمات جزئی مانند بریدگی و خراش می تواند باعث رشد کلوئید در پوست‌های مستعد شود.
۱- تزریق استروئید یا کرم
- این روش شامل تزریق مستقیم کورتیکواستروئید به داخل اسکار است.
- کورتیکواستروئیدها می‌توانند به کاهش التهاب و کوچک شدن اسکار کمک کنند.
- این روش معمولا اولین خط درمان برای اسکارهای کلوئید است.
۲- استفاده از پانسمان یا ژل سیلیکونی
- پانسمان‌ها یا ژل های سیلیکونی می‌توانند به صاف شدن و نرم شدن اسکار کمک کنند و همچنین ممکن است به کاهش قرمزی و خارش کمک کنند.
- باید از آن‌ها به مدت طولانی و به طور مداوم استفاده شود تا موثر باشند.
۳- کرایوتراپی یا فریز کردن اسکار کلوئید
- در این روش، اسکار با نیتروژن مایع منجمد میشود.
- این کار می‌تواند به تخریب برخی از سلول‌های تولید کننده کلاژن کمک کند.
- ممکن است باعث درد و ناراحتی موقت شود و همچنین ممکن است خطر ایجاد اسکارهای جدید را افزایش دهد.
۴- لیزر درمانی
- لیزر درمانی از نور برای از بین بردن رگ‌های خونی که به اسکار خون می‌رسانند استفاده می‌کند.
- این کار می‌تواند به کوچک شدن و صاف شدن اسکار کمک کند.
- ممکن است به چندین جلسه درمان نیاز باشد و ممکن است برای همه افراد موثر نباشد.
۵- رتینوئیدها
- رتینوئیدها نوعی دارو هستند که از ویتامین A مشتق شده‌اند.
- آن‌ها می‌توانند به کاهش تولید کلاژن و کوچک شدن اسکار کمک کنند.
- ممکن است باعث تحریک پوست مانند قرمزی، خشکی و پوسته پوسته شدن شوند.
۶- پرتو درمانی
- پرتو درمانی از اشعه برای از بین بردن سلول‌های تولید کننده کلاژن در اسکار استفاده می‌کند.
- معمولا فقط در موارد شدید اسکار کلوئید استفاده میشود.
- می‌تواند عوارض جانبی جدی مانند سوختگی پوست و ریزش مو ایجاد کند.
۷- جراحی
- در موارد شدید، ممکن است لازم باشد اسکار را به صورت جراحی برداشت.
- با این حال، جراحی به تنهایی می‌تواند خطر بازگشت اسکار را تا ۱۰۰ درصد افزایش دهد. به همین دلیل، جراحی اغلب در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند تزریق کورتیکواستروئید یا لیزر درمانی استفاده میشود.
