خارش پوست احساسی ناخوشایند است که ما را تحریک به انجام مکرر آن میکند. این حالت ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد و تشخیص علت آن، نقش کلیدی در درمان مناسب آن دارد. خارش میتواند به دلایل سادهای همچون خشکی پوست رخ دهد، یا ریشه در بیماریهای داخلی و پوستی داشته باشد. در این مطلب از سیکالدرم، میخواهیم علت و درمان خارش پوست را بررسی و معرفی کنیم.
خارش پوست چیست؟
خارش پوست یک حس ناخوشایند است که میتواند در هر نقطه از بدن رخ دهد و باعث تحریک برای خاراندن میشود. این حالت ممکن است در هر سنی اتفاق بیافتد و از عوامل مختلفی ناشی شود، از مشکلات ساده مانند خشکی پوست گرفته تا بیماریهای جدیتر مانند اختلالات سیستم عصبی. خارش گاهی همراه با قرمزی، تورم و حساسیت پوستی ظاهر میشود و در مواردی میتواند زندگی روزمره فرد را مختل کند.
روش تشخیص علت خارش پوست بدن
برای تشخیص علت خارش، پزشک باید علائم و شرایط جسمانی فرد را به دقت بررسی کند. این تشخیص شامل بررسی سابقه پزشکی، معاینه پوست و در صورت لزوم، انجام آزمایشهای خون و آلرژی است. گاهی خارش میتواند نشانهای از یک بیماری پنهان باشد که نیاز به درمان خاص دارد. در ادامه علائم و علت خارش پوست را بررسی میکنیم.
علائم خارش پوست سر و بدن
علائم خارش پوست ممکن است به صورتهای مختلفی بروز کنند. برخی از این علائم عبارتند از:
- خشکی و پوسته پوسته شدن پوست به ویژه در زمستان یا در هوای خشک.
- قرمزی و التهاب پوست که گاهی با خارش شدید همراه است.
- بروز بثورات یا کهیر به شکل لک ها یا برجستگیهای قرمز.
- ترکهای پوستی که ممکن است دردناک شوند.
- ایجاد زخم بر اثر خارش در صورتی که خارش شدید باشد و فرد ناحیه خارش دار را بخاراند.
علت خارش پوست چیست؟
دلایل خارش میتواند متنوع باشد. بعضی از این علتها بیرونی هستند و به راحتی با مراقبتهای ساده از بین میروند، اما بعضی از خارشها میتوانند علت درونی داشته باشند که نیازمند تشخیص یک متخصص و پزشک است. در ادامه به برخی از علت های رایج خاریدن پوست اشاره میکنیم.
خشکی پوست یا پوست خشک
یکی از شایعترین علت های خارش پوست، خشکی آن است که میتواند به دلیل عوامل محیطی، هوای سرد و خشک، مصرف شویندههای قوی، یا کاهش رطوبت پوست باشد. جای زخم ممکن است به دلیل خشکی پوست دچار خاریدن شود. برای درمان جای زخم حتما مقاله درمان جای زخم و راه های از بین بردن انواع اسکار را مطالعه کنید.
اگزما
اگزما نوعی التهاب پوستی است که میتواند خارش شدیدی ایجاد کند. این مشکل معمولا همراه با خشکی و قرمزی پوست است و ممکن است به صورت مزمن بروز کند. اگزما یا پسوریازیس میتواند باعث خارش شدید و مزمنی به نام پروریتوس شود که برای درمان باید به یک پزشک مراجعه کنید.
آلرژی
واکنشهای آلرژیک میتوانند باعث خارش شدید در سطح پوست شوند. عوامل آلرژی زا میتوانند شامل مواد غذایی، حیوانات خانگی، داروها و گیاهان باشند.
کم آبی بدن
در صورتی که بدن به میزان کافی آب دریافت نکند، پوست خشک و آسیب پذیر میشود و احتمال بروز خارشها افزایش مییابد. این مشکل به ویژه در سالمندان و افرادی که مصرف مایعات کمی دارند، شایع است.
کهیر
کهیر نوعی واکنش آلرژیک است که با بروز لک های قرمز و خارش همراه است. این واکنش ممکن است در اثر مصرف برخی غذاها، داروها، یا قرار گرفتن در معرض عوامل محرک اتفاق بیافتد.
نیش حشرات
نیش برخی حشرات مانند پشه، کک، یا مورچه میتواند باعث تحریک و خارش پوست شود. در این موارد معمولا یک نقطه برجسته و قرمز همراه با خارش شدید در ناحیه نیش دیده میشود.
دلایل و بیماری های روانی
برخی از بیماریهای روانی مانند اضطراب و استرس میتوانند موجب خارش شدید شوند. این خارش معمولا در شرایطی که فرد دچار تنشهای روانی است، تشدید میشود.
حساسیت غذایی
برخی افراد به برخی غذاها حساسیت دارند و این حساسیت میتواند با خارش بدن همراه باشد. مواد غذایی مانند آجیل، ماهی، یا شیر میتوانند باعث بروز واکنشهای آلرژیک پوستی شوند. برای آشنایی با حساسیت پوستی حتما مقاله حساسیت یا راش پوستی چیست؟ را مطالعه کنید.
بیماری های سیستم عصبی
برخی بیماریهای سیستم عصبی مانند ام اس و پارکینسون ممکن است باعث خارشهای مزمن و مقاوم به درمان شوند.
مصرف برخی داروها
برخی داروها میتوانند به عنوان عوارض جانبی باعث خارش بدن شوند. این خارش ممکن است پس از شروع مصرف دارو یا در طول درمان مشاهده شود. گاهی ممکن است که کمبود ویتامینی باعث ایجاد خارش شود که نیاز به مصرف بعضی از داروها باشد.
کمبود چه ویتامین باعث خارش پوست میشود
- ویتامین B6 و B12: کمبود این ویتامینها ممکن است منجر به خشکی و خارشهای پوست شود.
- ویتامین D: برای حفظ رطوبت و نرمی پوست ضروری است و کمبود آن میتواند خارش و خشکی را تشدید کند.
- ویتامین A: این ویتامین نقش مهمی در حفظ سلامت پوست دارد و کمبود آن ممکن است باعث خشکی و خارش شود.
علت خارش پوست بدن
خاریدن پوست بدن ممکن است از عوامل مختلفی نشأت بگیرد و اغلب به عوامل زیر مرتبط است:
- خشکی پوست: خشکی پوست، به ویژه در شرایط آب و هوایی سرد و خشک یا پس از استفاده از شویندههای قوی، میتواند باعث خارش شدید شود.
- آلرژیها: حساسیت به مواد مختلف مثل گرد و غبار، موی حیوانات، برخی داروها و مواد غذایی، و تماس با مواد شیمیایی مانند شویندهها یا عطرها، میتواند باعث خارش بدن شود.
- عفونتهای قارچی و باکتریایی: عفونتهای پوستی که توسط قارچ یا باکتری ایجاد میشوند، خارش شدیدی به همراه دارند.
- بیماریهای کبدی و کلیوی: نارساییهای کلیوی و کبدی ممکن است سمومی را در بدن تولید کنند که به خارش منجر میشوند.
- بیماریهای خود ایمنی: برخی بیماریهای خود ایمنی مانند لوپوس میتوانند موجب بروز خارش و علائم پوستی شوند.
- اختلالات روانی: اضطراب و استرس میتوانند به خارشهای پوستی منجر شوند.
علت خارش پوست سر
خاریدن پوست سر ممکن است به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد:
- شوره سر: شوره سر ناشی از خشکی پوست یا رشد بیش از حد قارچ است و خارشهایی ایجاد میکند.
- پسوریازیس: یک بیماری خود ایمنی است که میتواند نواحی پوستی با لک های قرمز و پوسته پوسته همراه با خارش ایجاد کند.
- عفونت قارچی پوست سر: این نوع عفونت اغلب باعث خارشهای شدید همراه با پوستههای کوچک میشود.
- آلرژی به محصولات مو: برخی شامپوها و محصولات مو ممکن است موجب حساسیت پوست سر شوند و خارش ایجاد کنند.
- خشکی پوست سر: کمبود رطوبت در پوست سر میتواند منجر به خارشهای پوست سر شود.
علت خارش پوست صورت
پوست صورت به دلیل حساسیت بالایی که دارد میتواند به راحتی دچار خارش شود. تحریک و قرمزی این ناحیه به عوامل مختلف رخ میدهد:
- خشکی پوست صورت: خشکی پوست به ویژه در نواحی حساس مانند صورت موجب خارش و سوزش میشود.
- حساسیت به محصولات آرایشی: استفاده از محصولات آرایشی نامناسب یا حاوی مواد حساسیت زا ممکن است باعث خارش و التهاب پوست صورت شود.
- بیماریهای پوستی مثل روزاسه: بیماریهای پوستی مانند روزاسه میتوانند موجب خارش و قرمزی در نواحی مختلف صورت شوند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض آلایندههای محیطی یا نور مستقیم آفتاب (آفتاب سوختگی) میتواند باعث خاریدن و حساسیت پوست صورت شود.
علت خارش پوست دست و پا
دست و پا نیز به دلایل مختلف ممکن است دچار خارش شوند:
- تماس با مواد شیمیایی: استفاده از شویندهها یا ضدعفونی کنندهها میتواند پوست دست و پا را تحریک کند و خارش ایجاد کند.
- خشکی پوست دست و پا: در اثر تماس مکرر با آب یا هوای سرد و خشک، پوست دست و پا خشک و پوسته پوسته شده و خارش دار میشود.
- اگزما: اگزما میتواند به شکل لک های قرمز و خارش در دستها و پاها بروز کند.
- گزش حشرات: نیش حشرات مانند پشه یا مورچه اغلب باعث خارش در دستها و پاها میشود.
علت خارش بدن در شب چیست؟
خارش بدن در شب ممکن است به عوامل مختلفی وابسته باشد که شامل:
- اختلال در ترشح هورمونها: در شب سطح کورتیزول، که ضد التهاب طبیعی بدن است، کاهش مییابد و خارش را تشدید میکند.
- خشکی هوای محیط خواب: خشک بودن هوا در فضای اتاق خواب میتواند باعث خشکی و خاریدن پوست شود.
- آلرژی به مواد موجود در رختخواب: برخی افراد ممکن است به موادی مثل لاتکس یا پارچههای خاص حساسیت داشته باشند که در تماس با پوست خارشهایی ایجاد میکند.
علت خارش بدن در بارداری چیست؟
خارش بدن در بارداری یک پدیده رایج است که میتواند علل مختلفی داشته باشد:
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است باعث تحریک پوست و ایجاد خارش شود.
- کشیدگی پوست: با رشد جنین، پوست شکم کشیده شده و ممکن است خارش ایجاد کند.
- کلستاز بارداری: یک اختلال کبدی نادر که منجر به خارش شدید، به ویژه در کف دست و پاها میشود و نیاز به پیگیری پزشکی دارد.
علت خارش پوست کودکان و درمان آن چیست؟
پوست کودکان بسیار حساس و ممکن است به راحتی توسط اجسام محیطی تحریک و دچار خارش شود. درمان خارش بدن نوزاد یا کودک به عامل ایجادکننده آن بستگی دارد:
- اگزما: اگزما در کودکان شایع است و ممکن است خارش و قرمزی ایجاد کند. استفاده از کرمهای مرطوب کننده و اجتناب از عوامل تحریک کننده میتواند کمک کننده باشد.
- آبله مرغان: آبله مرغان باعث بروز تاولهای خارش دار در سراسر بدن میشود.
- آلرژیهای غذایی: برخی غذاها ممکن است باعث ایجاد واکنشهای آلرژیک و خارش در کودکان شوند.
- درمان: استفاده از کرمهای مرطوب کننده، داروهای ضدحساسیت و مشاوره با پزشک برای تعیین علت اصلی خارش، میتواند به درمان و کاهش خارش در کودکان کمک کند.
چه زمانی خارش پوست به یک مشکل جدی تبدیل میشود؟
گاهی اوقات خارش میتواند نشان دهنده مشکلات جدیتری باشد. در صورت مشاهده موارد زیر، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
خارش عمومی
اگر کل بدن درگیر خارشهای شدید پوستی شده باشد و همراه با سایر علائم عمومی مثل خستگی، کاهش وزن یا تب باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد، زیرا ممکن است به مشکلات داخلی یا بیماریهای خاص مرتبط باشد.
خارش طولانی مدت
خارش بیش از شش هفته که به درمان های مرطوب کننده یا ضد حساسیتهای رایج پاسخ نمیدهد، ممکن است نیاز به ارزیابی پزشکی داشته باشد. پروریتوس یا به انگلیسی pruritus یک خارش مزمن و طولانی مدت است که برای تشخیص علت و درمان باید به یک پزشک مراجعه کرد.
بثورات قابل مشاهده
خارش همراه با بثورات قرمز، تورم یا پوسته پوسته شدن پوست ممکن است ناشی از بیماریهای پوستی خاص یا عفونتهای قارچی باشد که نیاز به درمان دارد.
خونریزی و درد
اگر خارش به حدی شدید باشد که باعث ایجاد زخم، خونریزی یا درد شود، نیاز به درمان دارویی و پیگیری پزشک دارد. بعضی از زخمها که دچار خارش شدید میشوند، ممکن است به علت عفونت باشد و باید به یک پزشک مراجعه شود. (انواع عفونت پوست و علائم عفونت زخم و درمان آن)
چه زمانی خارش بدن خطرناک است
خارش بدن ممکن است در برخی مواقع به یک مشکل جدی تبدیل شود:
- وجود بیماریهای سیستمیک: خارش مزمن که همراه با مشکلاتی مثل تب، تعریق شبانه یا کاهش وزن است، ممکن است به مشکلاتی در سیستم ایمنی یا بیماریهای سیستمیک مانند لنفوم یا نارسایی کلیوی مربوط باشد.
- سرطانهای پوستی و داخلی: خارش مزمن بدون علت مشخص ممکن است به عنوان نشانهای از برخی سرطانها مانند لنفوم هوچکین یا سرطان کبد در نظر گرفته شود.
خارش بدن و سرطان
در مواردی، خارش بدن میتواند نشانهای از سرطان باشد. سرطانهای خاصی مانند لنفوم هوچکین، سرطان کبد و برخی سرطانهای پوستی ممکن است با خارش عمومی بدن همراه باشند. خارش در این موارد به عنوان یک واکنش التهابی به تغییرات در بدن رخ میدهد.
راه های درمان خارش پوست
این احساس ناخوشایند ممکن است به علتهای مختلفی ایجاد شود و درمان خارش پوست به علت آن بستگی دارد. روشهای مختلفی از داروها تا درمان های خانگی و طبیعی میتوانند به کاهش خارش کمک کنند. شما میتوانید برای تسکین موقت و درمان سریع خارش بدن روشهای زیر را انجام بدهید:
- اجتناب از عوامل تحریک کننده: سعی کنید عواملی که باعث تشدید خارش میشوند را شناسایی و از آنها دوری کنید. این عوامل ممکن است شامل لباسهای پشمی، دمای زیاد، استحمام طولانی با آب داغ یا برخی محصولات شیمیایی باشد.
- ترمیم کننده زخم: گاهی اوقات خارش ممکن است به این دلیل باشد که زخمی به صورت کامل یا درست بهبود پیدا نکرده است. استفاده از یک کرم ترمیم کننده میتواند از خارش زخم جلوگیری کند.
- درمان پوست سر: اگر پوست سر شما خشک و خارش دار است، از شامپوهای دارویی حاوی روی پیریتیون، کتوکونازول، سولفید سلنیوم، یا قطران زغال سنگ استفاده کنید. توجه داشته باشید که بلافاصله پس از فرایندهای شیمیایی روی موها، از شامپوهای خنثی کننده استفاده کنید و شامپوهای دارویی را به تعویق بیندازید.
- استفاده از محصولات خنک کننده: برای تسکین موقت خارش، از کرمها، لوسیونها یا ژلهای حاوی منتول، کافور، کپسایسین یا بی حس کنندههای موضعی مانند پراموکسین استفاده کنید. نگهداری این محصولات در یخچال میتواند اثر خنک کنندگی آنها را تقویت کند. به خاطر داشته باشید که کرمهای کورتیکواستروئیدی به خارش ناشی از عفونتهای ویروسی مانند زونا کمک نمیکنند.
- خودداری از خراشیدن پوست: در صورت امکان از خراشیدن ناحیه خارش دار اجتناب کنید. در صورت نیاز، ناحیه را بپوشانید و ناخنهای خود را کوتاه نگه دارید. برای جلوگیری از خراشیدن ناخودآگاه هنگام خواب، میتوانید از دستکش استفاده کنید.
- مصرف آنتی هیستامینها در شب: داروهای آنتی هیستامین بدون نسخه مانند دیفن هیدرامین میتوانند به تسکین خارش در شب کمک کنند و خواب آرامتری به شما بدهند. اما توجه داشته باشید که آنتی هیستامینها به خارش ناشی از عفونت زونا کمک نمیکنند.
پماد ضد خارش پوست
پمادها و کرمهای ضد خارش معمولا برای کاهش التهاب و تسکین خارش به کار میروند. برخی از رایجترین پمادهای ضد خارش شامل موارد زیر هستند:
- کرمهای هیدروکورتیزون: این کرمها با اثر ضد التهابی به کاهش خارشها و درمان قرمزی پوست کمک میکنند.
- کرمهای حاوی کالامین: این کرمها خنک کننده هستند و برای خارش ناشی از نیش حشرات یا بثورات پوستی بسیار مؤثرند.
- کرمهای آنتی هیستامین: برای خارش ناشی از واکنشهای آلرژیک مورد استفاده قرار میگیرند.
قرص ضد خارش پوست
- آنتی هیستامینها: قرصهایی مانند لوراتادین و ستیریزین برای کاهش علائم آلرژیک و خارشهای شدید پوست مفیدند.
- کورتیکواستروئیدها: در موارد شدیدتر، ممکن است پزشک قرصهای کورتیکواستروئید تجویز کند که برای کاهش التهاب و خارش مؤثرند.
- داروهای ضد افسردگی: برخی داروهای ضد افسردگی به عنوان اثر جانبی خود خارش را کاهش میدهند.
بهترین دارو برای خارش بدن
انتخاب بهترین دارو برای خارش بدن بستگی به علت خارش دارد. در حالت کلی، آنتی هیستامینها برای خارش ناشی از آلرژی و داروهای موضعی حاوی هیدروکورتیزون یا کالامین برای خارشهای پوستی سطحی میتوانند مناسب باشند. برای خارشهای شدید و طولانی مدت، مراجعه به پزشک ضروری است.
درمان های خانگی برای خارش پوست
خوشبختانه روشهای خانگی بسیاری وجود دارد که میتواند به کاهش قرمزی پوست و خارش کمک کند. شما میتوانید از انواع درمان خانگی خارش پوست در زیر استفاده کنید:
- کمپرس سرد: قرار دادن یک حوله سرد یا کمپرس سرد روی ناحیه خارش دار میتواند التهاب و خارش را کاهش دهد. همین طور حمام آب سرد میتواند به درمان خارش پوست بسیار کمک کند.
- روغن نارگیل: روغن نارگیل مرطوب کنندهای طبیعی است و به تسکین خشکی و خارش کمک میکند.
- عسل: عسل دارای خاصیت ضد باکتری و ضد التهاب است و میتواند به بهبود پوست خارشدار کمک کند.
- حمام بلغور جو دوسر: افزودن جو دوسر به آب وان و قرار گرفتن در آن میتواند التهابات پوستی را کاهش داده و خارش را تسکین دهد.
- سرکه سیب: خاصیت ضد التهابی و ضدعفونی کننده سرکه سیب به کاهش خارش بدن کمک میکند.
درمان خارش پوست در طب سنتی
- استفاده از دمنوش بابونه: بابونه به دلیل خاصیت ضد التهاب و آرام بخش، میتواند به تسکین خارش کمک کند.
- روغن زیتون و روغن بادام: این روغنها پوست را نرم و مرطوب میکنند و خشکی پوست را کاهش میدهند.
- آلوئه ورا: ژل آلوئه ورا ضد التهاب است و به تسکین خارش و بازسازی پوست کمک میکند.
بهترین روغن برای خارش پوست چیست؟
روغنهای طبیعی بسیاری میتوانند به تسکین خارشهای پوست کمک کنند. برخی از بهترین روغن ها عبارتند از:
- روغن نارگیل: مرطوب کنندهای قوی است که پوست را نرم کرده و به کاهش خارش کمک میکند.
- روغن زیتون: خاصیت مرطوب کنندگی بالایی دارد و میتواند در درمان خارش ناشی از خشکی پوست مؤثر باشد.
- روغن درخت چای: دارای خاصیت ضدعفونی و ضد قارچ است و در مواردی که خارش به علت عفونت باشد، مفید است.
- روغن بادام: روغن بادام باعث نرمی و لطافت پوست شده و خارشهای ناشی از خشکی را کاهش میدهد.
برای درمان خارش پوست بدن چه بخوریم؟
تغذیه نیز میتواند نقش مؤثری در کاهش خارش پوست ایفا کند. برخی مواد غذایی که میتواند کمک کند عبارتند از:
- آب کافی: مصرف آب کافی برای حفظ رطوبت پوست بسیار اهمیت دارد. یکی از علت های خارش بدن خشکی پوست است که آب باعث حفظ رطوبت پوست میشود.
- غذاهای غنی از ویتامین C: این ویتامین به تولید کلاژن کمک کرده و پوست را سالم و شاداب نگه دارد و در نتیجه از خارش جلوگیری کند.
- غذاهای غنی از امگا ۳: مانند ماهی و دانههای چیا که التهاب را کاهش میدهند، میتوانند مانع از خارش شوند.
- غذاهای غنی از ویتامین E: مانند آجیل و سبزیجات برگ سبز، که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و به سلامت پوست کمک میکنند، باعث کاهش و درمان خارش میشوند.
بهترین میوه برای خارش پوست کدام است؟
میوههای حاوی ویتامینها و آنتی اکسیدانها میتوانند به بهبود وضعیت پوست و کاهش خارش کمک کنند. برخی از بهترین میوهها عبارتند از:
- پرتقال و لیمو: حاوی ویتامین C هستند و به بازسازی پوست کمک میکنند.
- کیوی: منبعی غنی از ویتامین C و فیبر است که برای سلامت پوست بسیار مفید است.
- آووکادو: حاوی چربیهای مفید و ویتامین E است که به مرطوب کردن و تسکین پوست کمک میکند.
- انگور: حاوی آنتی اکسیدانهایی است که در کاهش التهاب و بهبود پوست مؤثرند.
درمان خارش پوست با کرم ترمیم کننده پوست سیکالدرم
کرم ترمیم کننده سیکالدرم با ترکیبات ویژه خود به کاهش خارشها و التهابات پوست کمک میکند. این کرم، رطوبت لازم را به پوست میرساند و با تسریع فرآیند بازسازی، خارش و خشکی پوست را کاهش میدهد.
با استفاده منظم از این محصول، میتوان پوستی نرم و بدون تحریک داشت و از ایجاد ناراحتیهای بیشتر جلوگیری کرد. کرم سیکالدرم مناسب انواع پوست بوده و به ویژه برای پوستهای حساس و آسیب دیده توصیه میشود.