اسکار آتروفیک یا جای زخم فرورفته یعنی چه؟ درمان اسکار آتروفیک یا آتروفی پوست صورت به چه شکل انجام می‌شود؟ چگونه می‌توانیم جای آکنه هایی که باعث تورفتگی و ناهمواری پوست صورت ما شده است را درمان کنیم؟
این که جوش و آکنه چه آسیبی به پوست صورت ما می‌زند و چگونه جای آن‌ها باعث از بین رفتن لطافت و زیبایی پوست صورت می‌شود، بر هیچ کسی پوشیده نیست. احتمالا برای جلوگیری از جوش و آکنه یا این که چگونه از آن مراقبت کنیم، راهکارهای مناسبی بلد باشید. اما زمانی که آکنه و جوش بعد از درمان، باعث زخم و تورفتگی پوست می‌شود باید چه کار کنیم؟
در این مقاله قصد داریم تمام نکاتی که شما برای درمان اسکار آتروفیک و شناخت آن لازم دارید را بازگو کنیم. انواع اسکار آتروفیک، راه های درمان اسکار آتروفیک و نکات درمان خانگی تورفتگی‌های صورت را در این مقاله بخوانید. تا انتها همراه باشید.
اسکار آتروفیک یا فرورفته چیست؟
اسکار آتروفیک یا فرورفته نوعی جای زخم است که به شکل تورفتگی، ناهمواری یا چین خوردگی در پوست بعد از درمان زخم ایجاد می‌شود. اسکارهای آتروفیک معمولا نتیجه یک آکنه شدید یا التهاب پوستی یا آبله مرغان هستند.
گاهی هم جای زخم فرورفته می‌تواند بعد از برداشتن خال روی پوست به وجود بیاید. دست‌کاری کردن جوش‌ها، فعال ماندن طولانی مدت آکنه‌ها، همگی می‌توانند به تخریب کلاژن و الاستین در پوست منجر بشوند و باعث انواع مختلفی از اسکار آتروفیک شوند.
انواع اسکار آتروفیک
اسکار آتروفیک بسته به محل به وجود آمدن آن‌ها در سطوح مختلف پوست و درصد از دست رفتن کلاژن و بافت‌های پوستی طبقه‌بندی می‌شود. معمولا اسکار آتروفیک را به سه دسته زیر تقسیم می‌کنند:
انواع اسکار آتروفیک
اسکار آتروفیک رولینگ (Rolling Acne Scars)
این اسکار ظاهری موج‌دار و ناهموار دارد که رایج‌ترین نوع اسکار آتروفیک است. اسکار آتروفیک رولینگ در لایه‌های عمیق پوست ایجاد می‌شوند و برخلاف انواع دیگر اسکارهای آتروفیک لبه‌های مشخصی ندارد و معمولا روی گونه‌ها به وجود می‌آید.
اسکار آتروفیک آیس پیک (Icepick Acne Scars)
این نوع اسکار آتروفیک در لایه‌های عمیق و میانی پوست به وجود می‌آید. به این دلیل به این نوع اسکار آیس پیک می‌گویند که شکلی باریک اما عمیق دارند و شبیه به جای زخم نوک یخ است. اسکار آتروفیک آیس پیک معمولا در گونه‌ها و پیشانی دیده می‌شود.
اسکار آتروفیک باکس کار (Boxcar Acne Scars)
این نوع اسکار آتروفیک باکس کار، به دلیل از دست رفتن مقدار زیاد کلاژن، می‌تواند در تمام لایه‌های پوست ایجاد شود. این سکار ظاهری مربع یا مستطیل شکل دارد و این نوع از اسکارهای آتروفیک معمولا در چانه و سینه دیده می‌شوند. علت اصلی این اسکار را در بیشتر مواقع آبله مرغان می‌دانند.
راه های درمان اسکار آتروفیک
درمان اسکار آتروفیک به عوامل بسیاری بستگی دارد که فرد درمانجو و پزشک متخصص بعد از بررسی و انجام آزمایش‌های لازم، راه مناسب برای درمان اسکار آتروفیک را انتخاب می‌کنند. این عوامل می‌تواند مانند نوع اسکار، وضعیت جسمی درمانجو، نوع پوست و خوش‌خیم یا بدخیم بودن اسکار آتروفیک باشد.
گزینه‌های زیادی برای درمان جای زخم و اسکار فرورفته وجود دارد، از جمله:
- لایه برداری شیمیایی
- درم ابریژن
- لیزر درمانی
- تکنیک‌های پانچ
- پیوند چربی
- سایر عوامل افزایش دهنده بافت
- سوزن زدن یا نیدلینگ
- سابسیژن
- و دیگر روش‌های ترکیبی
برای رسیدن به بهبودی و درمان مطلوب اسکار آتروفیک، باید عوامل بسیاری در نظر گرفته شود تا به این نتیجه برسیم که کدام درمان رضایت بخش‌ترین نتیجه را برای درمانجو دارد. به همین دلیل در ادامه قصد داریم انواع راه های درمان اسکار آتروفیک را کامل توضیح بدهیم.
درمان اسکار آتروفیک ممکن است دشوار باشد، به چندین روش نیاز داشته باشد و ممکن است به دوره زمانی طولانی نیاز داشته باشد. در نهایت بدانید که این خطر وجود دارد، درمان شما موثر نباشد و یک اسکار جدید به وجود بیاید.
۱. لایه برداری شیمیایی
لایه برداری شیمیایی یک روش درمانی رایج برای درمان آتروفی پوست صورت است. فرآیند لایه برداری شامل از بین بردن لایه آسیب دیده پوست با استفاده از مواد شیمیایی است. محلول‌های شیمیایی، باعث لایه برداری پوست شما می‌شود و با تولید کلاژن، لایه‌ای تازه از پوست به وجود می‌آید که باعث یک‌دستی پوست می‌شود.
عمل لایه برداری باعث کاهش ظاهر اسکارهای آتروفیک می‌شود. روش لایه برداری ممکن است روزها تا هفته‌ها طول بکشد تا اسکار کاملا درمان شود.
بسته به شدت اسکار، از عوامل شیمیایی مختلفی برای لایه برداری استفاده می‌شود. این محلول های شیمیایی می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند که هرکدام برای اسکارهای عمیق یا سطحی استفاده می‌شوند. در ادامه انواع این محلول‌ها و کاربرد آن‌ها در لایه برداری و درمان اسکار آتروفیک توضیح می‌دهیم.
اسید گلیکولیک (Glycolic acid)
اسید گلیکولیک رایج ترین اسیدی است که برای لایه برداری استفاده می‌شود. از این اسید می‌توان به عنوان لایه بردار در محصولات مراقبت از پوست روزانه با غلظت ۵ تا ۱۵ درصد استفاده کرد. این اسید با غلظت‌های بیشتر از ۳۰ تا ۷۰ درصد برای لایه برداری‌های شیمیایی استفاده می‌شود.
اسیدهای گلیکولیک از نظر ساختار بی‌خطر و غیرسمی هستند و لایه برداری سطحی ایجاد می‌کنند که می‌تواند اثرات مثبت و با عوارض کمی داشته باشد. این اسید در فرآیند لایه برداری شیمیایی به خوبی توسط بیماران تحمل می‌شود و ایجاد درد نمی‌کند.
بهترین نتیجه به دست آمده برای درمان اسکار آتروفیک با اسید گلیکولیک شامل پنج جلسه متوالی با غلظت ۷۰ درصد به طول دو هفته است. معایب این اسید خطر بالای لایه برداری در صورت طولانی مدت و ملتهب شدن پوست است.
اسید تری کلرواستیک Trichloroacetic acid (TCA)
تری کلرواستیک اسید را می‌توان در غلظت‌های مختلف استفاده کرد. از این اسید با غلظت ۱۰ تا ۲۰ درصد برای لایه برداری سطحی و غلظت ۳۵ درصد برای لایه برداری متوسط استفاده می شود. از اسید تری کلرواستیک نباید با غلظت بالاتر از ۳۵ درصد استفاده کرد، چون ممکن است علاوه بر درمان نکردن باعث اسکار جدیدی در پوست شود.
معایب این اسید هم عبارت است از احساس سوزش در حین استفاده، مناسب نبودن برای پوست های حساس و ظریف و خطر ایجاد تیرگی و لک روی صورت.
اسید پیروویک (Pyruvic acid)
اسید پیروویک یک آلفا کتواسید و یک لایه بردار موثر برای درمان اسکار آتروفیک است. این اسید دارای خواص کراتولیتیک، ضد میکروبی و سبوستاتیک و همچنین توانایی تحریک تولید کلاژن جدید و تشکیل الیاف الاستیک در پوست است. استفاده از اسید پیروویک ۴۰ تا ۷۰ درصد برای درمان اسکار های فرورفته متوسط می‌تواند بسیار موثر باشد.
از مزایای پیروویک اسید می‌توان به قابلیت استفاده آن برای انواع پوست، تاثیر یکنواخت آن روی پوست و مانع پوسته پوسته شدن زیاد پوست در حین استفاده اشاره کرد. معایب این اسید هم عبارت است از احساس سوزش شدید، ایجاد گازهای تحریک کننده و تند که برای مخاط‌های تنفسی می‌تواند مضر باشد.
سالیسیلیک اسید (Salicylic acid)
اسید سالیسیلیک یکی از بهترین لایه بردارها برای درمان اسکار آتروفیک است. موثرترین غلظت برای درمان اسکار فرورفته، ۳۰ درصد، در جلسات متعدد و ۳ تا ۵ مرتبه در ۳ تا ۴ هفته است. علت بهترین لایه بردار بودن این اسید خفیف بودن و گذرا بودن عوارض جانبی آن است.
از مزایای اسید سالیسیلیک می‌توان به استفاده آن در انواع پوست، درمان سطوح مختلف اسکار و قابلیت ترکیب آن با عوامل بی‌حس کننده که در لایه برداری ترکیبی مفید است، اشاره کرد. از معایب این اسید هم می‌توان به دردناک بودن آن در زمان لایه برداری اشاره کرد که معمولا همراه با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
تکنیک کراس / لایه برداری نقطه (CROSS technique/dot peeling)
تکنیک کراس یا لایه برداری نقطه، می‌تواند برای درمان اسکار آتروفیک آیس پیک یا باکس کار بسیار مفید باشد. در حین لایه برداری نقطه، بیمار ممکن است سوزشی لحظه‌ای حس کند که بسیار خفیف و قابل تحمل است و نیاز به بی‌هوشی یا بی‌حسی موضعی نیست.
در این تکنیک با وارد کردن یک خلال دندان چوبی در انتهای اسکار آتروفیک، باعث تحریک پوست و کلاژن سازی و پر شدن ناحیه زخم می‌شود. تشکیل کلاژن ممکن است ۲ تا ۳ هفته طول بکشد و می‌تواند ۴ تا ۶ هفته ادامه یابد. به طور متوسط حدود یک چهارم اسکارها با یک جلسه درمان می‌شوند.
این روش ممکن است دو یا سه بار در فاصله‌های ۲ تا ۴ هفته تکرار شود. یکی از فواید مهم روش CROSS این است که به بافت دیواره‌های اسکار فرورفته آسیب نمی‌رساند و این نکته باعث بهبودی سریعتر و عوارض کمتر می‌شود.
لایه برداری عمیق ؛ فنل (Deep peels (phenol))
لایه برداری عمیق یا فنل نیز می‌تواند گزینه‌ای برای درمان اسکار فرورفته باشد، اما از این روش به ندرت برای درمان استفاده می‌شود. محلول لایه بردار عمیق تا سطح میانی درمی پوست نفوذ می‌کند و باعث حداکثر تحریک برای تولید کلاژن جدید می‌شود. محلول‌های لایه برداری عمیق از ترکیب روغن کروتون و فنل در غلظت‌های مختلف تشکیل شده است.
لایه برداری فنل روشی است که امروزه برای درمان اسکار آتروفیک مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، چون ممکن است باعث آریتمی قلبی شود. بنابراین بیماران در طول استفاده از این روش نیاز به مراقبت و نظارت بر عملکر قلب دارند.
لایه برداری عمیق می‌تواند اسکار آتروفیک را بهبود بخشد، اما نیاز به بی‌هوشی و نظارت بر قلب و عروق دارد. این روش ممکن است باعث سمیت قلبی شود و هیپو/هیپرپیگمانتاسیون شود، به همین دلیل برای پوست‌های حساس و درمان‌جویان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود.
۲. فیلر یا پرکننده ها
اسفتاده از پرکننده‌ها یک درمان رایج برای اسکارهای جوش و آکنه است. از این روش برای هم سطح کردن و بلند کردن محل اسکار آتروفیک برای یکسان شدن با لایه طبیعی پوست استفاده می‌شود. فیلرها در زیر اسکار تزریق می‌شوند و نتیجه بلافاصله بعد انجام قابل مشاهده است. در این روش با گذشت زمان پرکننده‌ها حجم پوست را بهبود می‌دهند و ظاهر زخم را کاهش می دهند.
یکی از پرکننده‌های رایج و ایده‌آل که در این روش استفاده می‌شود چربی است. این ماده هم ارزان است و هم در دسترس است و باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک یا سایر واکنش‌های مضر برای بافت پوست نمی‌شود. روند درمان این تکنیک شامل دو مرحله است.
در مرحله اول تزریق با بسته‌های کوچک چربی در اسکار تروفیک انجام می‌شود و در مرحله دوم پیوند چربی با حداکثر دسترسی به خون و بافت پوست انجام می‌شود. اکثر بیماران دارای اسکار فرورفته حدود سه ماه بعد از انجام این روش شاهد درمان و بهبودی اسکار خود هستند.
۳. نیدلینگ پوستی یا میکرونیدلینگ
نیدلینگ پوست یا میکرونیدلینگ روشی است که در آن پوست را سوراخ می‌کنند تا لایه‌ای جدید و سالم روی اسکار به وجود بیاید. روش میکرونیدلینگ شامل وارد کردن یک گروه سوزن روی پوست در جهات مختلف است.
این سوزن‌ها صدها سوراخ روی پوست شما ایجاد می‌کنند و باعث تشکیل کلاژن جدید می‌شوند. این روش درمانی پوست شما را برای بازسازی و افزایش کلاژن، (پروتئینی که برای حفظ خاصیت ارتجاعی و سلامت پوست ضروری است) تحریک می‌کند.
نتایج این روش به طور کلی پس از حدود شش هفته ظاهر می‌شوند، اما تاثیر کامل این روش ممکن است حداقل سه ماه طول بکشد. این روش در مقایسه با سایر روش‌های لایه برداری، مزایای زیادی دارد.
مزایای میکرونیدلینگ:
- برای تمامی پوست‌ها ایمن است.
- در مقایسه با لیزر و لایه برداری شیمیایی احتمال لک و تیرگی بسیار کم است.
- بافت درمان شده با بافت طبیعی هم شکل و هم رنگ است.
- به طور قابل توجهی درمان سریعتر از روش‌های دیگر انجام می‌شود.
۴. برداشتن
درمان‌های پانچ که به آن برداشتن هم می‌گویند یکی دیگر از روش‌های رایج برای درمان و از بین بردن اسکار آتروفیک، به ویژه اسکارهای آیس پیک است. در این روش، پزشک از سوزنی به اندازه اسکار برای بریدن بافت اسکار استفاده می‌کند.
سپس پزشک زخم را با بخیه می‌بندد. اگر جای زخم‌های شما شدیدتر باشد، پزشک یک پیوند پوست کوچک از پشت گوش انجام می‌دهد تا زخم را پر کند. روش‌های برداشتن پانچ و جایگزینی پیوند ممکن است منجر به رنگدانه‌های ناهموار پوست و آثار ناشی از بخیه شود. قبل از انجام این روش برای درمان اسکار آتروفیک حتما در مورد خطرات آن با پزشک باید مشورت کرد.
معمولا از تکنیک پانچ برای درمان اسکارهای آتروفیک عمیق و بدخیم استفاده می‌شود. این روش پیچیدگی‌های بسیاری دارد که به یک متخصص نیاز دارد.
۵. سابسیژن (جراحی بدون برش زیر جلدی)
سابسیژن یک روش جراحی ارزان قیمت است که به بهترین وجه برای درمان اسکارهای آتروفیک دایره‌ای استفاده می‌شود. به عنوان یک تکنیک خاص، سابسیژن می‌تواند برای درمان اسکار فرورفته استفاده شود، اما معمولا برای بهبودی و نتیجه بهتر در کنار این روش از روش‌هایی مانند میکرونیدلینگ و لایه برداری شیمیایی هم استفاده می‌شود.
در طی این روش، پزشک با استفاده از حرکت بادکش، سوزنی را به طور مکرر در جهات مختلف در اطراف بافت اسکار، زیر پوست وارد می‌کند. برای اسکارهای بدخیم و شدید ممکن است این روش چندین بار انجام شود. از این روش برای اسکارهای عمیق مانند ایس پیک استفاده نمی‌شود.
مزایای روش سابسیژن:
- روش آن آسان است.
- معمولا ارزان قیمت است.
- روش سابسیژن در زمان کوتاهی انجام می‌شود.
- برای انواع پپوست می‌تواند قابل استفاده باشد.
- عوارض قابل توجهی ندارد و بدون آسیب شدید به پوست انجام می‌شود.
- درمان در زمان کوتاه صورت می‌گیرد.
از معایب این روش هم می‌توان به کبودی و خونریزی در حین انجام اشاره کرد.
کرم اسکار آتروفیک
در حال حاضر نمی‌توان گفت که کرمی به طور خاص برای درمان اسکارهای آتروفیک وجود داشته باشد. با این حال، برخی از کرم‌ها و محصولات مراقبت از پوست می‌توانند به کاهش ظاهر اسکارهای آتروفیک کمک کنند.
- کرم های رتینوئید: این کرم‌ها حاوی رتینول هستند که نوعی ویتامین A است. رتینول می‌تواند به افزایش تولید کلاژن و الاستین در پوست کمک کند که می‌تواند به نوبه خود ظاهر اسکارها را بهبود بخشد.
- کرم های حاوی اسید هیالورونیک: اسید هیالورونیک ماده‌ای است که به طور طبیعی در پوست وجود دارد و به حفظ رطوبت آن کمک می‌کند. کرم‌های حاوی اسید هیالورونیک می‌توانند به مرطوب نگه داشتن پوست و بهبود ظاهر اسکارها کمک کنند.
- کرم های حاوی ویتامین C: رادیکال‌های آزاد می‌توانند به کلاژن و الاستین پوست آسیب برسانند و باعث بدتر شدن ظاهر اسکارها شوند. کرم‌های حاوی ویتامین C می‌توانند به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کنند و باعث محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد شوند.
- ژل سیلیکونی: ژل های سیلیکونی می‌توانند با تامین پروتئین‌های مهم برای درمان اسکار، به صاف شدن و یکدست شدن پوست کمک کنند و در نتیجه ظاهر اسکارها را بهبود بخشند.
دقت کنید که اثربخشی کرم‌ها می‌تواند بسته به نوع اسکار و ظاهر اسکار متفاوت باشد. شما باید به طور مداوم و منظم از کرم استفاده کنید تا نتایج درمان و کاهش ظاهر اسکار را مشاهده کنید.
ژل سیلیکون درمان اسکار آتروفیک
سیلیکون می‌تواند برای درمان اسکار آتروفیک موثر باشد. سیلیکون با خاصیت‌هایی مانند آبرسانی، ضدباکتری، تحریک سنتز فیبرونکتین به عنوان یکی از پروتئین‌های مهم برای ترمیم اسکار و همچنین تحریک کلاژن، می‌تواند برای درمان اسکارهای فرورفته که به تازگی به وجود آمده‌اند موثر باشد و مانع از بدخیم شدن اسکار شود.
شما می‌توانید با استفاده از ژل سیلیکونی سیکالدرم، روشی بی‌خطر و موثری را برای درمان اسکار آتروفیک خود انتخاب کنید. این ژل حاوی ترکیباتی مانند، سیلیکون، ویتامین C و روغن رز هیپ است که می‌تواند در زمان غیرفعال شدن آکنه‌ها و قبل از ایجاد اسکار، مانع به وجود آمدن اسکار آتروفیک روی پوست شود.
در نتیجه سیلیکون ژل سیکالدرم می‌تواند به عنوان محصولی بازدارنده و پیشگیری کننده برای اسکار فرورفته بسیار موثر عمل کند.
موارد مصرف ژل سیکالدرم عبارت است از:
- درمان و بهبود اسکارهای مسطح
- پیشگیری از ایجاد اسکارهای هایپرتروفی، کلوئیدی و آتروفی
- درمان و بهبود اسکارهای فرو رفته (آتروفی)
- بهبود جای زخم فرو رفته ناشی از برداشتن خال
- پیشگیری از ایجاد اسکار ناشی از جراحی، سوختگی، آکنه، بریدگی و…
- استفاده به عنوان پانسمان تنفس پذیر در زخم‌های غیر ترشحی و بسته
- رفع قرمزی و تیرگی ناشی از آکنه
درمان خانگی اسکار فرورفته
در حالی که نمی‌توان گفت درمان خانگی قطعی برای اسکارهای فرورفته وجود دارد، چند روش وجود دارد که ممکن است به بهبود ظاهر آن‌ها کمک کند. شما می‌توانید از روش‌هایی که در مقاله ۱۰ درمان خانگی برای از بین بردن جای زخم و اسکار معرفی شده است، برای درمان اسکار آتروفیک استفاده کنید. در ادامه به چند روش خانگی و گیاهی برای درمان اسکار فرورفته اشاره می‌کنیم:
۱. روغن نارگیل:
- روغن نارگیل به دلیل خواص مرطوب کنندگی و ضد التهابی شناخته شده است. این ماده می‌تواند به تغذیه پوست و تحریک تولید کلاژن کمک کند که ممکن است به نوبه خود ظاهر اسکارها را بهبود بخشد.
- نحوه استفاده: روغن نارگیل را گرم کنید تا به حالت مایع درآید. چند قطره را روی اسکارهای خود بمالید و به آرامی ماساژ دهید تا جذب شود. این کار را دو بار در روز تکرار کنید.
۲. ژل آلوئه ورا:
- این ماده می‌تواند به تسکین قرمزی و التهاب پوست و همچنین تحریک تولید کلاژن کمک کند.
- نحوه استفاده: ژل الوئه ورا را مستقیما از گیاه روی اسکارهای خود بمالید یا از ژل الوئه ورا بدون عطر فروشگاه خریداری کنید. ژل را دو بار در روز روی اسکارها بمالید و بگذارید خشک شود.
۳. عسل:
- عسل دارای خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی است. این ماده می‌تواند به مرطوب کردن پوست کمک کند و از خشکی و پوسته پوسته شدن محل اسکار جلوگیری کند.
- نحوه استفاده: عسل را مستقیما روی اسکارهای خود بمالید و بگذارید ۱۵-۲۰ دقیقه بماند. سپس با آب گرم بشویید. این کار را دو بار در روز تکرار کنید.
