سوختگی را شاید بتوان دردناک‌ترین نوع آسیب پوستی دانست. ممکن است در آشپزخانه مشغول آشپزی باشید، یا درحال نظافت و شست و شو با مواد اسیدی باشید و سوختگی را در سطح‌های متفاوتی تجربه کنید. هرچند که اکثر سوختگی‌های سطحی به راحتی و پس از مدت کوتاهی درمان می‌شوند، اما بعضی‌ها ممکن است تا مدتی طولانی ردشان روی پوست ما بماند. در این مقاله از سیکالدرم قرار است به دنبال راه درمان جای سوختگی باشیم و روش های درمانی آن را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
چگونگی ایجاد جای سوختگی
جای سوختگی، اسکاری است که بعد از درمان سوختگی باقی می‌ماند. ظاهر جای سوختگی به شدت سوختگی و نحوه مراقبت از آن در طول روند التیام بستگی دارد. اسکار سوختگی های خفیف ممکن است به صورت لک های کم رنگ قهوه‌ای روی پوست ظاهر شوند، در حالی که جای سوختگی‌های شدید ممکن است ضخیم، برجسته و دارای رنگ یا بافت متفاوت با پوست اطراف باشند.
انواع جای سوختگی بر اثر چیست؟
اسکار سوختگی می‌تواند براساس نوع سوختگی متفاوت باشد. بعضی از جای سوختگی ها، لک های قهوه‌ای یا قرمز از خود به جا می‌گذارند یا بعضی‌ها باعث چروک پوست می‌شوند. دانستن نوع سوختگی به ما کمک می‌کند تا روش درمانی مناسب را انتخاب کنیم.
آفتاب سوختگی
- علت: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه فرابنفش خورشید.
- نشانه‌ها: قرمزی، درد، تورم، تاول و در موارد شدیدتر، تب و حالت تهوع.
سوختگی بر اثر آتش
- علت: تماس مستقیم با شعله‌های آتش یا سطوح داغ.
- نشانه‌ها: قرمزی، تاول، پوست ریزی، سوختگی عمیق، و در موارد شدیدتر، آسیب به بافت‌های زیرین و عضلات.
نوع سوختگی شیمیایی
- علت: تماس با مواد شیمیایی خورنده مانند اسیدها یا بازها.
- نشانه‌ها: درد شدید، قرمزی، تاول، و در موارد شدیدتر، تخریب عمیق‌تر بافت.
سوختگی الکتریکی
- علت: تماس با جریان الکتریکی.
- نشانه‌ها: آسیب های پوستی در محل ورود و خروج جریان الکتریکی، ممکن است آسیب های داخلی به بافت‌ها و عضلات نیز وجود داشته باشد که از بیرون قابل مشاهده نیست.
انواع اسکار سوختگی از نظر میزان شدت
سوختگی را براساس سه درجه تقسیم‌بندی می‌کنند که این سه درجه براساس سطح سوختگی تا لایه های پوستی است. اسکار سوختگی ارتباط خیلی مهمی با درجه سوختگی دارد. به این معنا که هرچقدر درجه سوختگی بیشتر باشد، ممکن است جای سوختگی بدخیم‌تر و درمان آن هم سخت‌تر باشد.
سوختگی درجه ۱
این نوع سوختگی فقط به لایه خارجی پوست (اپیدرم) آسیب می‌رساند. علائم آن شامل قرمزی، درد و تورم خفیف است. سوختگی‌های درجه یک معمولا بدون ایجاد جای زخم طی چند روز التیام می‌یابند.
سوختگی درجه ۲
این نوع سوختگی به اپیدرم و لایه زیرین پوست (درم) آسیب می‌رساند. علائم آن شامل قرمزی، درد، تورم و تاول است. سوختگی‌های درجه دو ممکن است با یا بدون جای زخم التیام یابند.
سوختگی درجه ۳
این نوع سوختگی به تمام لایه های پوست و بافت‌های زیرین آن آسیب می‌رساند. علائم آن شامل قرمزی، درد، تورم، سفید شدن یا چرمی شدن پوست و از دست دادن حس درد در ناحیه سوخته است. سوختگی‌های درجه سه همیشه با جای زخم عمیق التیام می‌یابند.
انواع جای زخم به وجود آمده بر اثر سوختگی
سوختگی می‌تواند اسکارهای متفاوتی برجای بگذارد. برای مثال در مقاله زخم و اسکار پوست چیست؟ به طور کامل انواع جای زخم‌ها را مانند، آتروفیک، هایپرتروفیک و اسکار کلوئید را توضیح داده‌ایم. نوع و درجه سوختگی، هرکدام می‌تواند در نوع به وجود آمدن اسکارها تاثیر گذار باشد.
اسکار هایپرتروفیک
این نوع اسکارها ضخیم و برآمده هستند و معمولا در محل زخم باقی می‌مانند. بر خلاف اسکارهای کلوئید، هایپرتروفیک‌ها به اندازه محل زخم محدود می‌شوند.
- علت: افزایش تولید کلاژن در محل زخم که منجر به ضخیم شدن پوست می‌شود.
- درمان: استفاده از کرم‌های کاهنده اسکار، ماساژ، فشرده سازی، لیزر درمانی، و در برخی موارد جراحی.
اسکار کانترکچر یا انقباضی
این نوع اسکار باعث انقباض پوست می‌شود و می‌تواند حرکت مفاصل و عضلات را محدود کند. بیشتر در سوختگی های عمیق (درجه ۳) رخ می‌دهد.
- علت: ایجاد بافت زخم به صورت انقباضی که باعث کشیدگی و جمع شدن پوست و بافت زیرین می‌شود.
- درمان: فیزیوتراپی، جراحی‌های اصلاحی، و استفاده از اسپلینت یا دستگاه‌های کششی.
اسکار کلوئید
اسکارهای کلوئید به طور قابل توجهی بزرگتر از محل اصلی زخم هستند و ممکن است به مرور زمان رشد کنند. این نوع اسکارها ضخیم، برآمده و تیره رنگ هستند.
- علت: تولید بیش از حد کلاژن در محل زخم که باعث رشد بافت زخم به بیرون از مرزهای زخم اولیه می‌شود.
- درمان: استفاده از تزریق‌های کورتیکواستروئید، لیزر درمانی، جراحی، فشرده سازی، و در برخی موارد استفاده از ژل سیلیکونی.
برای جای سوختگی چی خوبه
دکتر لوردس کاستانون، متخصص مراقبت‌های درمانی از سوختگی، در مصاحبه‌ای با مجله بنر هیلث می‌گوید روش‌های زیر می‌تواند کمک شایانی به جای سوختگی کند:
- کرم‌ها و پمادها: استفاده از محصولات مخصوص سوختگی که حاوی سیلیکون، ویتامین E و اسید هیالورونیک هستند، ممکن است به ظاهر بهتر جای زخم‌ها کمک کند. این درمان‌ها ممکن است جای زخم‌ها را نرم و صاف کند، قرمزی و خارش را کاهش دهد و ظاهر را بهبود بخشد.
- ضد آفتاب: قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید می‌تواند جای سوختگی را تیره‌تر و قابل توجه‌تر کند. استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF30 تا ۵۰ برای تمام پوست‌ها، از جمله جای زخم‌های کاملا بهبود یافته، بسیار ضروری است.
- فشرده سازی: پزشکان می‌توانند با استفاده از لباس‌ها یا پارچه‌های مخصوص فشرده کننده پس از سوختگی، از ایجاد اسکار هایپرتروفیک جلوگیری کنند.
- خود ماساژ: مالش آرام جای سوختگی در یک حرکت دایره‌ای برای چند دقیقه در هر روز می‌تواند به شل شدن بافت اسکار و بهبود انعطاف پذیری و دامنه حرکت در ناحیه زخم کمک کند. می‌توانید از انگشتان، غلتک سیلیکونی یا ابزار ماساژ دیگری استفاده کنید.
درمان سوختگی پوست دست و صورت
سوختگی های کوچک درجه یک و دو اغلب در خانه قابل درمان هستند. با این حال، سوختگی‌هایی که بزرگتر هستند، یا در نواحی حساس بدن رخ داده است باید توسط یک پزشک بررسی و درمان شود. البته قبل از مراجعه به پزشک باید مراقبت های اولیه را انجام بدهید. این مراقبت‌ها به شرح زیر است:
خنک کردن:
- بلافاصله محل سوختگی را به مدت ۲۰ دقیقه با آب خنک (نه یخ) کمپرس سرد کنید.
- از کمپرس یخ خودداری کنید، زیرا می‌تواند به پوست آسیب برساند.
برداشتن لباس و جواهرات:
- با احتیاط هرگونه لباس یا جواهرات را از ناحیه سوخته خارج کنید.
- اگر لباس به محل سوختگی چسبیده است، آن را پاره نکنید و برای برداشتن آن از کمک پزشکی استفاده کنید.
پوشاندن محل سوختگی:
- محل سوختگی را با یک گاز استریل تمیز و شل بپوشانید.
- از استفاده از کرم‌ها یا پمادهای چرب خودداری کنید، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد.
مسکن:
- برای تسکین درد، می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
مراقبت‌های بعدی:
- محل سوختگی را تمیز و خشک نگه دارید.
- تاول‌ها را نترکانید، زیرا این کار می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد.
- از خاراندن محل سوختگی خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند به پوست آسیب برساند و روند التیام را کند کند.
- مایعات زیادی بنوشید تا بدن خود را هیدراته نگه دارید.
- از قرار گرفتن در معرض نور خورشید خودداری کنید یا از ضد آفتاب با طیف وسیع و SPF30 یا بالاتر استفاده کنید، زیرا آفتاب می‌تواند باعث تیرگی جای سوختگی شود.
پماد برای از بین بردن جای لک سوختگی
پمادها معمولا انتخاب‌های مناسبی برای رفع جای سوختگی و همین طور لک های آن است. اما نکته قابل توجه پمادها، ترکیبات حاوی آن است. ترکیباتی که یک پماد مناسب برای درمان جای لک سوختگی باید داشته باشد، شامل موارد زیر است:
- سیلیکون: این ماده به صاف شدن و کاهش قرمزی جای زخم کمک می‌کند. سیلیکون را می‌توان در ژل‌ها، کرم‌ها و ورق های موضعی یافت.
- ویتامین E: این آنتی اکسیدان به بهبود پوست و کاهش التهاب کمک می‌کند.
- آلوئه ورا: این گیاه خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی دارد که می‌تواند به بهبود پوست و کاهش جای زخم کمک کند. آلوئه ورا را می‌توان در ژل‌های موضعی و کرم‌ها یافت.
- عصاره پیاز: این عصاره به دلیل خواص ضد التهابی و ضد التهابی آن برای درمان جای زخم شناخته شده است.
- روغن درخت چای: این روغن دارای خواص ضد میکروبی و ضد التهابی است که می‌تواند به بهبود پوست و کاهش جای زخم کمک کند. روغن درخت چای را می‌توان به صورت رقیق شده موضعی استفاده کرد.
رفع و از بین بردن جای سوختگی با لیزر
رفع و از بین بردن جای سوختگی با استفاده از لیزر یکی از روش های موثر و پیشرفته در درمان جای زخم‌ها و اسکارهای ناشی از سوختگی است. این روش می‌تواند به بهبود ظاهر پوست و کاهش برجستگی‌ها و تغییرات رنگی ناشی از سوختگی کمک کند.
فرکشنال (Fractional Laser):
- عملکرد: این نوع لیزر با ایجاد نقاط کوچک حرارتی در پوست، تولید کلاژن جدید را تحریک می‌کند و باعث بازسازی پوست آسیب دیده می‌شود.
- مزایا: کاهش عمق و ظاهر اسکارها، بهبود بافت و رنگ پوست.
- دوره درمان: چند روز تا یک هفته، بسته به شدت درمان.
CO2 فرکشنال (Fractional CO2 Laser):
- عملکرد: یکی از قوی ترین روش های لیزر درمانی است که به عمق پوست نفوذ کرده و با ایجاد میکروترماز (نقاط حرارتی)، بافت‌های زخم را تجزیه و پوست جدید تولید می‌کند.
- مزایا: بهبود چشمگیر در ظاهر اسکارها و زخم‌های عمیق‌تر.
- دوره درمان: ممکن است چند هفته زمان ببرد و نیاز به مراقبت های ویژه پس از درمان دارد.
PDL (Pulsed Dye Laser):
- عملکرد: این نوع لیزر بیشتر برای درمان اسکارهای قرمز و هایپرتروفیک استفاده می‌شود. با هدف قرار دادن عروق خونی در اسکار، باعث کاهش قرمزی و تورم می‌شود.
- مزایا: کاهش قرمزی و التهاب، بهبود ظاهر اسکارهای برجسته.
- دوره درمان: کوتاه‌تر از سایر روش‌ها، معمولا چند روز.
ND:
- عملکرد: این لیزر با نفوذ به لایه های عمیق‌تر پوست، به کاهش رنگدانه‌ها و بهبود بافت پوست کمک می‌کند.
- مزایا: مناسب برای انواع پوست، کاهش رنگدانه‌های تیره و بهبود کلی بافت پوست.
- دوره درمان: کوتاه، معمولا یک تا دو روز.
استفاده از ژل سیلیکونی
ژل سیلیکونی یک محصول موضعی است که برای کمک به بهبود ظاهر جای زخم استفاده می‌شود. این ماده با ایجاد یک مانع بر روی پوست عمل می‌کند که به حفظ رطوبت و هیدراته شدن جای زخم کمک می‌کند.
ویژگی های ژل سیلیکونی سیکالدرم:
- ترمیم و بازسازی بافت آسیب دیده به کمک ویتامین C
- رطوبت رسانی و کاهش تولید بیش از اندازه کلاژن به کمک سیلیکون
- کم رنگ کردن رنگ اسکار با کمک روغن رزهیپ
- درمان جای زخم سوختگی، آکنه، بریدگی و…
درمان آفتاب سوختگی پوست
آفتاب سوختگی زمانی رخ می‌دهد که پوست شما بیش از حد در معرض نور خورشید قرار بگیرد. سوختگی ناشی از آفتاب نشانه‌هایی مانند درد، قرمزی، تورم و حتی تاول دارد. در حالی که اکثر موارد آفتاب سوختگی خفیف هستند و به صورت طبیعی درمان می‌شوند، اما برای درمان سریع‌تر یا درمان سوختگی های کمی وخیم‌تر می‌توانید موارد زیر را انجام بدهید:
- برای کمتر کردن درد می‌توانید روزانه دوش آب سرد بگیرید و بعد از آن خود را به آرامی خشک کنید.
- از یک مرطوب کننده حاوی آلوئه ورا استفاده کنید تا به تسکین پوست آفتاب سوخته کمک کند. این کار را در حالی انجام دهید که پوست شما هنوز در اثر حمام یا دوش مرطوب است و هر زمان که احساس ناراحتی کردید.
- آب اضافی بنوشید. آفتاب سوختگی مایعات را به سطح پوست می‌کشد و از بدن دچار کم آبی می‌شود. نوشیدن آب اضافی هنگام آفتاب سوختگی به جلوگیری از کم آبی بدن کمک می‌کند.
- اگر پوست شما تاول زد، بگذارید تاول‌ها خودشان درمان شوند. تاول زدن پوست به این معنی است که شما دچار آفتاب سوختگی درجه دو هستید. شما نباید تاول‌ها را سوراخ کنید، به این دلیل که تاول‌ها برای کمک به درمان پوست و محافظت در برابر عفونت ایجاد می‌شوند. تاول‌ها را تمیز نگه دارید و برای محافظت از تاول‌ها در حین بهبودی از وازلین استفاده کنید.
از بین بردن جای سوختگی فوری
جای سوختگی یا جای هر زخمی را نمی‌توان فوری از بین برد. حتی روش‌هایی مانند لیزر، لایه برداری و درمان های تزریقی هم نمی‌توانند فوری جای سوختگی را از بین ببرند و معمولا نیاز به صبر و جلسه‌های متعدد درمانی است. به هر حال روش‌هایی که می‌تواند نسبت به دیگر روش‌ها جای سوختگی را فوری درمان کند، عبارت است از:
- لیزر درمانی (Laser Therapy)
- میکرونیدلینگ (Microneedling)
- پیلینگ شیمیایی (Chemical Peels)
- درمان با ریتینوئیدها (Retinoids)
درمان جای سوختگی قهوه ای رنگ
معمولا لک های قهوه‌ای رنگ به دلیل سوختگی ناشی از آفتاب به وجود می‌آیند. برای درمان جای لک سوختگی کهنه و لک های قهوه‌ای شما می‌توانید از کرم های روشن کننده پوست و درموارد شدیدتر از لایه بردارهای شیمیایی استفاده کنید.
- کرم های روشن کننده: کرم‌های حاوی هیدروکینون، کوجیک اسید یا ویتامین C می‌توانند به کاهش لک های قهوه‌ای کمک کنند.
- لایه بردارهای شیمیایی: استفاده از لایه بردارهای حاوی اسید گلیکولیک یا اسید لاکتیک می‌تواند به تجدید سلول‌های پوستی و کاهش لک های قهوه‌ای کمک کند.
- لیزر درمانی: لیزرهایی مانند لیزر فرکشنال می‌توانند به کاهش لک های قهوه‌ای و بهبود بافت پوست کمک کنند.
از بین بردن جای سوختگی تازه
کرم های ترمیم کننده حاوی زینک اکساید، سوکرالفیت و روغن کالاندولا، می‌توانند بهترین انتخاب برای درمان جای سوختگی های تازه باشند. به این دلیل که هنوز می‌توان از تولید کلاژن جلوگیری کرد و با تغذیه و ترمیم جای زخم، از ایجاد لک و اسکار جلوگیری کرد. می‌توانید از روش‌های گیاهی و خانگی زیر هم برای درمان جای سوختگی تازه استفاده کنید:
- آلوئه ورا: ژل آلوئه ورا را مستقیما از برگ گیاه استخراج کرده و روی محل سوختگی بمالید. آلوئه ورا خاصیت ضد التهابی و ترمیمی دارد که به بهبود سریع‌تر سوختگی کمک می‌کند.
- عسل: یک لایه نازک از عسل را روی محل سوختگی بمالید و با باند تمیز بپوشانید. عسل خاصیت ضد باکتریایی دارد و می‌تواند به ترمیم زخم کمک کند.
- روغن نارگیل: روغن نارگیل را به آرامی روی محل سوختگی ماساژ دهید. روغن نارگیل مرطوب کننده است و به کاهش التهاب کمک می‌کند.
درمان جای لک سوختگی کهنه و قدیمی
لک و جای سوختگی به جا مانده که کهنه و قدیمی هستند، معمولا فرآیند درمانی طولانی‌تر خواهند داشت. برای درمان جای لک سوختگی کهنه، نمی‌توان فقط به کرم‌های موضعی بسنده کرد. روش های درمان جای سوختگی کهنه:
لیزر درمانی:
- روش استفاده: لیزرهای فراکشنال و لیزرهای پالسی رنگی به تجدید سلول‌های پوستی و کاهش ظاهر اسکارها کمک می‌کنند. این روش توسط پزشک متخصص پوست انجام می‌شود.
میکرودرمابراسیون:
- روش استفاده: این روش شامل لایه برداری سطحی پوست با استفاده از دستگاه‌های خاص است که باعث کاهش ظاهر لک های قدیمی می‌شود.
درمان با ریتینوئیدها:
- روش استفاده: کرم‌ها و ژل های حاوی ریتینوئید (مانند ترتینوئین) می‌توانند به تجدید سلول‌های پوستی و بهبود ظاهر جای زخم کمک کنند. این محصولات باید تحت نظر پزشک استفاده شوند.
درمان های شیمیایی:
- روش استفاده: پیلینگ‌های شیمیایی می‌توانند به لایه برداری پوست و کاهش ظاهر لک های قدیمی کمک کنند. این روش نیز باید توسط متخصص پوست انجام شود.
درمان خانگی جای سوختگی
معمولا روش‌های بسیاری برای درمان جای سوختگی در خانه در سطح اینترنت معرفی می‌شوند. روش‌های مانند استفاده از خمیر دندان، سیب زمینی، نمک و از این دست موارد. باید دقت کرد که هیچ پشتوانه علمی برای تایید این موارد وجود ندارد. به هرحال چند موردی که گزارش‌های درمانی بیشتری دریافت کرده‌اند و کمتر عارضه جانبی داشته‌اند را معرفی می‌کنیم.
از بین بردن جای سوختگی با روغن
روغن چای می‌تواند گزینه مناسبی برای درمان جای سوختگی باشد. روغن درخت چای دارای خواص ضد باکتری و ضد قارچی است و می‌تواند به تسریع روند بهبود زخم کمک کند.
- روش استفاده: چند قطره روغن درخت چای را با یک روغن حامل مانند روغن نارگیل مخلوط کرده و روی محل سوختگی بمالید.
از بین بردن جای سوختگی با وازلین
وازلین یک مرطوب کننده قوی است که می‌تواند به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از تشکیل زخم‌های خشک و ترک خورده کمک کند.
- روش استفاده: پس از شست و شو و خشک کردن محل سوختگی، مقدار مناسبی از وازلین را روی ناحیه آسیب دیده بمالید. این کار را چندین بار در روز تکرار کنید تا پوست نرم و مرطوب بماند.
درمان جای سوختگی با عسل
عسل دارای خواص ضد باکتری، ضد التهابی و مرطوب کننده است که می‌تواند به بهبود سریع‌تر زخم‌ها و جلوگیری از عفونت کمک کند.
- روش استفاده: یک لایه نازک از عسل طبیعی را روی محل سوختگی بمالید و با یک باند تمیز پوشش دهید. این کار را چندین بار در روز تکرار کنید و هر بار باند را تعویض کنید.
بهترین کرم برای از بین بردن جای سوختگی
همان طور که گفتیم، کرم های ترمیم کننده یکی از بهترین روش ها برای درمان سوختگی در خانه است. کرم ترمیم کننده سیکالدرم به دلیل دارا بودن ترکیباتی مانند سوکرالفیت که یکی از اثربخش‌ترین ترکیباتی است که در فرمولاسیون محصولات درمان زخم استفاده می‌شود، می‌تواند جای سوختگی را درمان و برطرف کند. ویژگی‌های دیگر این کرم عبارت است از:
- بهبود ناراحتی‌های سطحی پوست مانند سوزش، خارش، قرمزی
- التهاب و عارضه های پوستی پس از لیزر و رادیوتراپی
- زخم‌های شکاف دار یا بریدگی
- سوختگی های سطحی و درجه یک و دو
- درمان مشکلات پوستی التهابی
