زخم‌های ناشی از بریدگی و زخم پانکچر از آسیب‌های رایج پوستی هستند که بسته به شدت و عمق‌شان، به مراقبت‌های خاصی نیاز دارند. بریدگی‌های سطحی ممکن است تنها به یک پانسمان ساده نیاز داشته باشند، اما زخم‌های عمیق‌تر و زخم پانکچر (زخم های سوراخ شدگی پوست) ممکن است خطر عفونت بیشتری داشته باشند و نیازمند درمان پزشکی باشند. در این مقاله از سیکالدرم، به روش‌های درمان بریدگی و راهکارهای مراقبت از زخم پانکچر می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
زخم بریدگی و زخم پانکچر چیست؟
زخم بریدگی یا تروما زمانی رخ می‌دهد که پوست با یک شیء تیز مانند چاقو، شیشه یا فلز بریده شود و معمولا لبه‌های زخم مشخص و صاف هستند. در مقابل، زخم پانکچر (زخم سوراخ شدگی پوست) ناشی از ورود یک شیء نوک تیز مانند میخ، سوزن یا خار گیاه است که به صورت یک سوراخ عمیق در پوست ظاهر می‌شود. زخم‌های پانکچر معمولا کوچک هستند، اما به دلیل عمق زیاد، خطر عفونت بالایی دارند.
- زخم بریدگی معمولا با خونریزی همراه است و بسته به عمق آن، به بخیه یا پانسمان نیاز دارد.
- زخم پانکچر ممکن است خونریزی زیادی نداشته باشد، اما ورود میکروب‌ها به عمق بافت را تسهیل می‌کند.
- بریدگی پوست در مناطق حساس بدن نیاز به مراقبت بیشتری دارد تا از ایجاد جای زخم جلوگیری شود.
- سوراخ شدگی پوست در اثر ورود اجسام تیز ممکن است تا لایه‌های عمیق پوست نفوذ کند.
- درمان زخم پانکچر و بریدگی شامل شستشو، ضدعفونی، پانسمان و در صورت لزوم، دریافت واکسن کزاز است.
علت زخم بریدگی پوست و پانکچر
زخم بریدگی و زخم پانکچر می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند که برخی از آن‌ها ناشی از فعالیت‌های روزمره و برخی دیگر در محیط‌های کاری یا حوادث اتفاق می‌افتند. شناخت علت‌های رایج این زخم‌ها می‌تواند به پیشگیری از آن‌ها کمک کند.
- برخورد با اشیای تیز مانند چاقو، شیشه یا تیغ می‌تواند باعث بریدگی پوست شود.
- افتادن یا فشار روی اجسام نوک تیز ممکن است زخم پانکچر ایجاد کند.
- استفاده نادرست از ابزارهای برنده در محیط کار یا آشپزخانه می‌تواند خطر بریدگی را افزایش دهد.
- حوادث و تصادفات ممکن است منجر به سوراخ شدن پوست یا ایجاد بریدگی عمیق شوند.
- نیش حیوانات یا حشرات می‌تواند باعث زخم پانکچر شود و خطر انتقال عفونت را افزایش دهد.
درمان بریدگی و زخم پانکچر
درمان زخم‌های ناشی از بریدگی و زخم پانکچر (زخم های سوراخ شدگی پوست) به میزان عمق و شدت آسیب بستگی دارد. در حالی که برخی بریدگی‌های سطحی و زخم‌های کوچک ممکن است با شستشو و پانسمان ساده بهبود یابند، زخم‌های عمیق‌تر نیازمند مراقبت پزشکی هستند. زخم پانکچر به دلیل عمق زیاد، احتمال عفونت بالایی دارد و ممکن است نیاز به درمان تخصصی داشته باشد. در این بخش، روش‌های مؤثر برای درمان بریدگی و زخم‌های پانکچر بررسی می‌شوند.
مراحل کلی درمان بریدگی و زخم پانکچر
- توقف خونریزی: برای بریدگی‌های سطحی، اعمال فشار مستقیم با یک گاز استریل کافی است، اما در زخم‌های عمیق، فشار بیشتری ممکن است لازم باشد.
- شستشو و ضدعفونی: برای کاهش خطر عفونت، شستشو با آب و صابون یا محلول نمکی ضروری است.
- ارزیابی عمق زخم: اگر زخم عمیق باشد یا در معرض آلودگی قرار گرفته باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
- پانسمان مناسب: استفاده از گاز استریل و باند کمک می‌کند تا زخم محافظت شده و روند بهبودی سریع‌تر شود.
- مراقبت و پیگیری: بررسی زخم برای نشانه های عفونت (مانند قرمزی پوست، تورم، درد شدید یا خروج ترشحات) بسیار مهم است.
درمان بریدگی پوست
بریدگی پوست یکی از شایع‌ترین انواع زخم است که ممکن است در اثر برخورد با اشیای تیز ایجاد شود. این نوع زخم‌ها بسته به عمق و شدت آسیب، نیاز به مراقبت‌های متفاوتی دارند. در صورتی که بریدگی سطحی باشد، می‌توان آن را در خانه درمان کرد، اما اگر زخم عمیق باشد یا خونریزی متوقف نشود، مراجعه به پزشک ضروری است.
تمیز کردن زخم:
- ابتدا دست‌های خود را با صابون و آب بشویید تا از انتقال میکروب‌ها به زخم جلوگیری شود.
- زخم را با آب ولرم و صابون ملایم بشویید.
- در صورت وجود ذرات خارجی مانند شیشه یا شن، از پنس استریل برای خارج کردن آن‌ها استفاده کنید.
توقف خونریزی:
- با استفاده از یک گاز استریل، روی زخم فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
- در صورت ادامه خونریزی، دست را بالاتر از سطح قلب نگه دارید.
ضدعفونی کردن زخم:
- برای جلوگیری از عفونت، از محلول‌های ضدعفونی‌کننده مانند بتادین یا الکل (در صورت عدم حساسیت) استفاده کنید.
- از استفاده مستقیم از الکل روی زخم باز خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث تحریک بیشتر شود.
پانسمان و محافظت از زخم:
- در صورتی که زخم کوچک است، می‌توان از چسب زخم استفاده کرد.
- برای بریدگی‌های بزرگ‌تر، گاز استریل و باند مناسب را روی زخم قرار دهید.
- پانسمان را هر روز تعویض کنید و زخم را برای علائم عفونت بررسی کنید.
استفاده از کرم های ترمیم کننده:
- برای جلوگیری از باقی ماندن جای زخم بریدگی، می‌توان از کرم ترمیم کننده پوست حاوی ویتامین E یا آلوئه ورا استفاده کرد.
- در صورت باقی ماندن جای زخم بریدگی، درمان‌هایی مانند لیزر یا کرم های ترمیم کننده مخصوص جای زخم ممکن است مفید باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر بریدگی عمیق است و لبه‌های زخم از هم جدا شده‌اند.
- اگر خونریزی پس از ۱۰ دقیقه فشار مستقیم متوقف نشود.
- اگر زخم در اثر جسم آلوده یا زنگ زده ایجاد شده است (احتمال نیاز به واکسن کزاز).
- اگر علائم عفونت مانند قرمزی شدید، تورم، یا خروج چرک مشاهده شود.
درمان زخم پانکچر (Puncture)
زخم پانکچر زمانی ایجاد می‌شود که یک جسم نوک تیز مانند میخ، سوزن یا دندان حیوان باعث سوراخ شدن پوست شود و به بافت‌های زیرین نفوذ کند. درمان زخم puncture نیاز به مراقبت ویژه دارد. برخلاف بریدگی‌های معمولی، زخم پانکچر سطح وسیعی ندارد، اما به دلیل نفوذ عمیق، خطر عفونت و تجمع باکتری‌ها در آن بیشتر است.
شست و شوی فوری زخم:
- زخم را با آب جاری و صابون بشویید.
- اگر جسمی در زخم باقی مانده است، آن را به آرامی با پنس استریل خارج کنید.
- از فشار بیش از حد برای تمیز کردن زخم خودداری کنید تا بافت‌های عمیق‌تر تحریک نشوند.
ضدعفونی کردن زخم:
- برای جلوگیری از عفونت، محل زخم را با محلول نمکی، بتادین یا الکل تمیز کنید.
- در صورت دسترسی، استفاده از پمادهای آنتی بیوتیکی مانند نئوسپورین توصیه می‌شود.
پانسمان زخم پانکچر:
- پانسمان زخم‌های پانکچر باید سبک باشد تا از ایجاد محیط مرطوب و مساعد برای رشد باکتری‌ها جلوگیری شود.
- استفاده از باند استریل برای محافظت از زخم توصیه می‌شود.
مراقبت و پیگیری:
- زخم پانکچر را روزانه بررسی کنید و در صورت مشاهده علائم عفونت، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر زخم ناشی از نیش حیوان یا جسم آلوده باشد، بررسی برای احتمال نیاز به آنتی بیوتیک ضروری است.
تزریق واکسن کزاز در صورت لزوم:
- اگر از آخرین تزریق واکسن کزاز بیش از ۵ سال گذشته است، پزشک ممکن است واکسن یادآوری تجویز کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر زخم پانکچر عمیق باشد و خونریزی متوقف نشود.
- اگر زخم در اثر نیش حیوان یا جسم زنگ زده ایجاد شده باشد.
- اگر تورم، قرمزی یا خروج چرک از زخم مشاهده شود.
- اگر بیمار دچار علائمی مانند تب یا درد شدید در ناحیه زخم شود.
چه زمانی زخم بریدگی یا سوراخ شدن پوست اورژانسی است؟
در برخی موارد، بریدگی یا زخم پانکچر (سوراخ شدن پوست) می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشد. در شرایط زیر باید فورا به پزشک یا اورژانس مراجعه کرد:
خونریزی شدید و مداوم
- اگر خونریزی پس از ۱۰ دقیقه اعمال فشار مستقیم، متوقف نشود.
- اگر خون به صورت پرفشار و جهنده خارج شود (نشانه‌ای از آسیب به شریان).
عمق و وسعت زخم
- اگر زخم عمیق باشد و چربی یا ماهیچه در آن دیده شود.
- اگر بریدگی وسیع باشد و نیاز به بخیه داشته باشد (معمولا زخم‌های بزرگ‌تر از ۲ سانتی متر).
آلودگی زخم با مواد خطرناک
- اگر زخم در اثر تماس با اشیای زنگ زده، آلوده یا زباله ایجاد شده باشد (خطر ابتلا به عفونت کزاز).
- اگر زخم ناشی از گازگرفتگی حیوانات یا انسان باشد (خطر عفونت زخم و بیماری‌هایی مانند هاری).
نشانه‌های عفونت
- قرمزی، گرما، تورم یا چرک در محل زخم.
- درد شدید و افزایش یافته در ناحیه زخم.
- تب و علائم سیستمیک مانند لرز و خستگی.
آسیب به اعصاب، تاندون‌ها یا استخوان‌ها
- اگر پس از بریدگی یا زخم پانکچر، بی‌حسی یا ضعف در عضو آسیب دیده ایجاد شود.
- اگر زخم در نزدیکی مفاصل باشد و حرکت آن دشوار شود.
- اگر استخوان در زخم دیده شود یا احساس شکستگی وجود داشته باشد.
واکسن کزاز قدیمی باشد
- اگر از آخرین واکسن کزاز بیش از ۵ سال گذشته است و زخم در معرض آلودگی بوده است.
مشکلات و عوارض بریدگی و سوراخ شدن پوست چیست؟
اگر زخم‌های بریدگی و پانکچر به درستی درمان نشوند، می‌توانند باعث مشکلات و عوارض خطرناکی شوند. برخی از مهم‌ترین عوارض این نوع زخم‌ها عبارت‌اند از:
عفونت زخم
- یکی از رایج‌ترین مشکلات زخم‌ها، عفونت ناشی از ورود باکتری‌ها به محل زخم است.
- علائم شامل قرمزی، تورم، ترشح چرک، درد شدید و در موارد شدید، تب است.
- در برخی موارد، ممکن است نیاز به آنتی بیوتیک یا تخلیه عفونت باشد.
بیشتر بخوانید: ۷ درمان طبیعی زخم عفونی چیست؟
عفونت کزاز
- کزاز یک بیماری جدی و بالقوه کشنده است که توسط باکتری Clostridium tetani ایجاد می‌شود.
- این باکتری در خاک و زنگ زدگی وجود دارد و می‌تواند از طریق زخم‌های عمیق وارد بدن شود.
- علائم شامل سفتی عضلات، انقباض‌های شدید و مشکلات تنفسی است.
گانگرن (مرگ بافتی)
- اگر جریان خون به ناحیه زخم به دلیل عفونت شدید یا آسیب عروقی قطع شود، بافت دچار نکروز یا گانگرن می‌شود.
- در این حالت، ناحیه زخم سیاه شده و بوی بدی ایجاد می‌کند که نیاز به درمان فوری دارد.
عفونت سیستمیک (سپسیس)
- اگر عفونت از زخم وارد جریان خون شود، می‌تواند منجر به سپسیس (عفونت گسترده در بدن) شود.
- علائم شامل تب بالا، لرز، افت فشار خون و اختلال در عملکرد اندام‌ها است.
- این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و نیاز به بستری و درمان آنتی بیوتیکی قوی دارد.
آسیب‌های عصبی و حرکتی
- اگر بریدگی یا سوراخ شدن پوست به اعصاب یا تاندون‌ها آسیب بزند، ممکن است فرد دچار بی‌حسی، ضعف عضلانی یا ناتوانی در حرکت آن عضو شود.
- در چنین مواردی، جراحی و فیزیوتراپی ممکن است لازم باشد.
باقی ماندن جای زخم (اسکار) و گوشت اضافه (کلوئید)
- اگر زخم به درستی ترمیم نشود، ممکن است جای زخم باقی بماند.
- در برخی افراد، تولید بیش از حد کلاژن منجر به تشکیل زخم های برجسته (کلوئید) می‌شود.
جلوگیری از بریدگی و سوراخ شدن پوست
اگرچه نمی‌توان از تمام زخم‌ها جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات ایمنی می‌توان خطر بریدگی و زخم پانکچر را کاهش داد. تغذیه مناسب برای درمان زخم و داشتن بهداشت فردی، می‌تواند یک سپر اطمینان در برابر عفونت و وخیم‌تر شدن هر زخمی برای ما باشد.
رعایت ایمنی در خانه و محل کار
- استفاده از دستکش محافظ هنگام کار با ابزارهای تیز یا مواد شیمیایی.
- نگهداری صحیح از اشیای تیز مانند چاقو، تیغ و شیشه‌های شکسته در محل مناسب.
- استفاده از کفش مناسب برای جلوگیری از سوراخ شدن پا در محیط‌های پرخطر.
- نگهداری ایمن اشیا مانند سوزن، میخ و پیچ برای جلوگیری از سقوط آن‌ها روی زمین.
ایمنی در محیط‌های بیرونی
- استفاده از تجهیزات ایمنی در هنگام کار با دستگاه‌های صنعتی و برش.
- احتیاط هنگام راه رفتن روی سطوح خطرناک مانند مکان‌هایی که ممکن است اشیای نوک تیز روی زمین باشد.
- مراقبت از حیوانات خانگی و واکسینه کردن آن‌ها برای جلوگیری از گازگرفتگی.
اقدامات پیشگیرانه برای کودکان
- دور نگه داشتن کودکان از اشیای خطرناک مانند چاقو، قیچی و ابزار تیز.
- استفاده از محافظ‌های گوشه میز و وسایل تیز برای جلوگیری از آسیب دیدگی کودکان.
- آموزش کودکان درباره خطرات بریدگی و نحوه استفاده ایمن از وسایل.
رعایت اصول بهداشتی برای جلوگیری از عفونت زخم
- شست و شوی مرتب دست‌ها برای کاهش خطر آلودگی زخم.
- استفاده از ضدعفونی کننده‌ها و مراقبت از زخم بعد از هر بریدگی کوچک.
- تزریق به موقع واکسن کزاز برای پیشگیری از عفونت‌های خطرناک.
