زخم کنتراکچر یا جای زخم انقباضی یکی از پیچیده‌ترین انواع اسکارها هستند که می‌توانند تأثیرات جدی بر حرکت و عملکرد بدن بگذارند. این نوع اسکارها به خصوص پس از آسیب‌های شدید پوستی به مرور زمان با انقباض بافت‌های زخم، باعث محدودیت در انعطاف پذیری پوست و حتی مفاصل می‌شوند. در این مقاله از سیکالدرم می‌خواهیم بدانیم راه درمان و دلیل به وجود آمدن اسکار کانترکچر یا انقباضی چیست.
کنتراکچر چیست
کنتراکچر، یا به انگلیسی Contracture، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها یا پوست به طور غیرطبیعی کوتاه یا سفت می‌شوند و باعث محدودیت حرکت در مفاصل می‌شوند. این وضعیت به دلیل آسیب به بافت‌های اطراف مفاصل ایجاد می‌شود و اغلب با کاهش انعطاف پذیری و عملکرد حرکتی همراه است.
اسکار کنتراکچر یا انقباضی
اسکار کنتراکچر یا انقباضی، نوعی زخم است که در اثر سوختگی‌ها، جراحی‌های سنگین، زخم‌های عمیق یا آسیب‌های شدید پوستی ایجاد می‌شود. در این حالت، بافت زخم به مرور زمان منقبض می‌شود و باعث می‌شود که پوست و بافت‌های زیرین کوتاه شوند، و در نتیجه زخم کنتراکچر منجر به محدود شدن حرکات و عملکرد ناحیه مورد نظر می‌شود. این نوع اسکارها نه تنها می‌توانند باعث ناراحتی و درد شوند، بلکه ممکن است بر عملکرد مفاصل و عضلات اطراف نیز تأثیر بگذارند.
اسکار کنتراکچر یا جای زخم انقباضی در اثر چه اتفاق می‌افتد؟
جای زخم انقباضی ناشی از یک آسیب شدید به بافت پوست است. این آسیب شدید ممکن است ناشی از حراجی‌ها یا حتی بیماری‌های پوستی باشد. برای انتخاب یک درمان مناسب که بتواند زخم کنتراکچر را درمان کند، حتما باید دلیل به وجود آمدن آن را دانست. اسکار کنتراکچر معمولا به دلیل موارد زیر ایجاد می‌شود.
کنتراکچر ناشی از سوختگی
سوختگی های عمیق، به ویژه سوختگی‌های درجه دو و سه، یکی از شایع‌ترین علل جای زخم کنتراکچر هستند. (ترمیم و درمان جای سوختگی)
- سوختگی های سطحی (درجه اول) معمولا باعث ایجاد اسکارهای عمیق نمی‌شوند. با این حال، سوختگی‌های عمیق‌تر که به لایه‌های زیرین پوست آسیب می‌زنند (مانند درجه دوم عمیق و درجه سوم) می‌توانند باعث تخریب کامل بافت‌های پوستی و حتی ماهیچه‌ها و رباط‌ها شوند.
- پس از بهبود، زخم‌های سوختگی به دلیل کاهش انعطاف پذیری و کشیدگی پوست به تدریج منقبض شده و به اسکارهای کنتراکچر تبدیل می‌شوند. این امر می‌تواند به ویژه در نواحی نزدیک به مفاصل، مانند آرنج‌ها، زانوها و انگشتان، مشکلات حرکتی ایجاد کند.
زخم کنتراکچر جراحی
جراحی‌های بزرگ یا پیچیده که به عمق پوست و بافت‌های زیرین آسیب می‌رسانند، می‌توانند باعث تشکیل اسکارهای کنتراکچر شوند.
- جراحی های ترمیمی: پس از جراحی‌های اصلاحی برای سوختگی‌ها، شکستگی‌ها یا مشکلات عضلانی، امکان بروز اسکارهای انقباضی افزایش می‌یابد.
- جراحی های پلاستیک: در برخی موارد جراحی‌های زیبایی یا ترمیمی، بسته به وسعت و عمق جراحی، ممکن است منجر به تشکیل اسکارهای انقباضی شود.
- برداشتن تومور: جراحی‌هایی که به حذف تومورهای بزرگ می‌پردازند، به دلیل تخریب گسترده بافت‌ها، می‌توانند باعث ایجاد این نوع اسکارها شوند.
آسیب های عمیق پوستی
جراحت‌های شدید مانند بریدگی‌های عمیق یا زخم‌های ایجاد شده بر اثر تصادفات یا ضربات سنگین نیز ممکن است به اسکارهای کنتراکچر تبدیل شوند. این زخم‌ها، اگر به عمق بافت‌های پوستی و عضلانی نفوذ کنند، در طول زمان به دلیل تولید بیش از حد بافت زخم و انقباض، منجر به ایجاد محدودیت در حرکت می‌شوند.
- تصادفات رانندگی: ضربات سنگین ناشی از تصادفات به ویژه زمانی که با شکاف‌های عمیق پوست همراه باشند، ممکن است منجر به ایجاد اسکارهای کنتراکچر شوند.
- بریدگی های عمیق: زخم‌هایی که ناشی از اشیاء تیز یا برخوردهای شدید هستند، بسته به عمق و نحوه بهبود، می‌توانند منجر به ایجاد انقباضات پوستی و اسکارهای انقباضی شوند.
بیماری های پوستی و عفونت
برخی از بیماری‌های پوستی و عفونت های مزمن می‌توانند به تخریب بافت‌های پوستی منجر شوند و در نهایت اسکارهای کنتراکچر ایجاد کنند. (انواع عفونت پوست و علائم عفونت زخم و درمان آن)
- سلولیت: عفونت عمیق بافت پوستی که می‌تواند به ساختارهای زیرین پوست آسیب برساند و باعث ایجاد اسکارهای انقباضی شود.
- زخم های فشاری یا بستر: زخم‌هایی که به دلیل فشار مداوم بر روی نقاط خاصی از بدن، به خصوص در افراد بی‌حرکت، به وجود می‌آیند. این زخم‌ها به دلیل عمق زیاد و آسیب به بافت‌های زیرین پوست، ممکن است منجر به اسکارهای کنتراکچر شوند.
- زخم های ناشی از عفونت های پوستی شدید: برخی عفونت‌های پوستی مانند تب مالت، سل پوستی یا عفونت های باکتریایی عمقی می‌توانند به بافت‌های پوستی و ماهیچه‌ها آسیب بزنند و در نهایت منجر به ایجاد اسکارهای انقباضی شوند.
عوامل دیگر ایجاد جای زخم انقباضی
- تاخیر در درمان یا بهبودی زخم: وقتی زخم‌های باز برای مدت طولانی بهبود نیابند یا عفونت کنند، احتمال تشکیل اسکارهای عمیق و انقباضی بیشتر می‌شود.
- عدم مراقبت مناسب از زخم: در مواردی که زخم‌ها به درستی تمیز نشوند یا فشاری مداوم بر آن‌ها وارد شود، ممکن است اسکارهای کنتراکچر به وجود بیایند.
- بافت آسیب دیده و ضعیف: افرادی که پوست یا بافت‌های پوستی ضعیف‌تری دارند، به ویژه کسانی که از بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا بیماری‌های خودایمنی رنج می‌برند، بیشتر مستعد ایجاد اسکارهای انقباضی هستند.
راه های درمان جای زخم کنتراکچر یا اسکار انقباضی
درمان جای زخم کنتراکچر یا اسکار انقباضی می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد، چرا که هدف اصلی در این نوع درمان‌ها کاهش انقباض، بازگرداندن حرکت به ناحیه آسیب دیده و بهبود ظاهر زخم است. (درمان جای زخم و راه های از بین بردن انواع اسکار) بسته به شدت اسکار و میزان انقباض بافت، روش های درمان جای زخم کنتراکچر مختلفی در نظر گرفته می‌شوند.
فیزیوتراپی برای زخم انقباضی
فیزیوتراپی یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمان اسکار کنتراکچر است. این روش با هدف بهبود انعطاف پذیری و جلوگیری از سفتی بافت انجام می‌شود.
- تمرینات کششی: این تمرینات برای کشش بافت‌های اطراف اسکار به کار می‌روند تا از انقباض بیشتر جلوگیری شود و ناحیه اسکار نرم‌تر و قابل انعطاف‌تر گردد.
- ماساژ درمانی: ماساژ ناحیه زخم می‌تواند به بهبود جریان خون و جلوگیری از چسبندگی بافت‌ها کمک کند.
اسپلینت‌ها و ابزارهای کششی
استفاده از اسپلینت‌ها، که وسایلی برای نگه داشتن مفاصل و بافت‌های اطراف اسکار است، به جلوگیری از انقباض بیشتر و حفظ حالت طبیعی بافت‌ها کمک می‌کند.
- اسپلینت های استاتیک: این نوع اسپلینت‌ها برای نگه داشتن مفاصل و بافت‌ها در حالت خاصی به کار می‌روند و از کوتاه شدن بافت‌ها جلوگیری می‌کنند.
- اسپلینت های دینامیک: این نوع ابزارها امکان حرکت جزئی را فراهم می‌کنند و باعث تحریک بافت‌ها به بهبود حرکت و انعطاف پذیری می‌شوند.
ژل و پماد سیلیکونی برای زخم کنتراکچر
ژل‌ها و پمادهای سیلیکونی نقش مهمی در کاهش اندازه و ضخامت زخم انقباضی ایفا می‌کنند.
- ژل سیلیکونی: این ژل‌ها مانند ژل سیلیکونی سیکالدرم بر روی اسکار استفاده می‌شوند تا لایه‌ای محافظ ایجاد کنند و از کاهش رطوبت بافت زخم جلوگیری کنند. استفاده منظم از ژل‌های سیلیکونی به مرور زمان می‌تواند به کاهش انقباض، نرم شدن بافت و بهبود ظاهر زخم کنتراکچر کمک کند.
- ورقه های سیلیکونی: این ورقه‌ها به طور مستقیم بر روی اسکار قرار داده می‌شوند و می‌توانند به نرم شدن و صاف شدن زخم کمک کنند.
تزریق استروئید
در مواردی که جای زخم کنتراکچر شدید باشد، تزریق استروئید به داخل بافت زخم می‌تواند به کاهش التهاب و جلوگیری از رشد بیش از حد بافت زخم کمک کند.
- کاهش ضخامت اسکار: استروئیدها می‌توانند تولید کلاژن در ناحیه زخم را کاهش دهند و در نتیجه اسکار را نازک‌تر و انعطاف پذیرتر کنند.
- کاهش التهاب: تزریق استروئید به طور مستقیم به ناحیه زخم می‌تواند التهاب و تورم را کاهش دهد و در نتیجه از ایجاد فشار بیشتر بر بافت‌ها جلوگیری کند.
لیزر درمانی
لیزر درمانی یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش ظاهر جای زخم انقباضی و بهبود عملکرد پوست و بافت‌های زیرین است.
- لیزرهای فرکشنال: این نوع لیزرها با تحریک بازسازی کلاژن در لایه‌های عمقی پوست، به بهبود ظاهر اسکار و افزایش انعطاف پذیری آن کمک می‌کنند.
- لیزر CO2: یکی از پیشرفته‌ترین لیزرها برای درمان اسکارهای عمیق و انقباضی است که می‌تواند بافت زخم را نازک‌تر و صاف‌تر کند.
جراحی
در موارد شدید که اسکارهای کنتراکچر به شدت حرکت را محدود کرده‌اند و سایر روش‌های درمانی مؤثر نبوده‌اند، ممکن است جراحی برای اصلاح اسکار ضروری باشد.
- برداشتن اسکار: در این روش، جراح اسکار را به طور کامل برداشته و از بافت سالم اطراف برای ترمیم ناحیه استفاده می‌کند.
- پیوند پوست: در مواردی که بخش زیادی از پوست آسیب دیده و امکان بازسازی طبیعی وجود ندارد، پیوند پوست انجام می‌شود. این روش به ترمیم ساختار پوست کمک کرده و انعطاف پذیری ناحیه آسیب دیده را بازمی‌گرداند.
- آزادسازی بافت‌ها: این روش به آزادسازی بافت‌های انقباض یافته و بازگرداندن حرکت طبیعی به ناحیه زخم کمک می‌کند.
